"Νίκος Καζαντζάκης" από την Ευτυχία Καπαρδέλη (5ος Διαγωνισμός Ελεύθερης Γραφής - Πεζογραφία)

Νίκος Καζαντζάκης

Μπόρα είναι μαθές η ζωή. Θα περάσει!
    "Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ"

Τι να πρωτογράψει κανείς για τον Νίκο Καζαντζάκη Πώς να περιγράψει αυτά που έζησε και αυτά που έγραψε σε μερικές  μόνο σελίδες Πεζογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, θεατρικός συγγραφέας

Κύριο χαρακτηριστικό του εφόσον γνώριζε Γαλλικά και ιταλικά

ήταν η μετάφραση και ήταν   δεινός μεταφραστής

Έκανε πολλά ταξίδια και εκεί γνώρισε μεγάλες προσωπικότητες  της εποχής του και επηρεάστηκε από τους στοχαστές που μετέφρασε

Τρεις τόμοι θέατρο, ταξιδιωτικά, πολλά μυθιστορήματα, ανάμεσα και  το Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά. Έγραψε επίσης παιδικά βιβλία, μετέφρασε Όμηρο, Πλάτωνα και Δάντη, καθώς και άλλους ξένους στοχαστές και ποιητές. Σημαντικότατο έργο του είναι επίσης το ποιητικό, ανάμεσα στο οποίο ξεχωρίζει η Οδύσσεια (ο ίδιος την έγραφε με ένα σίγμα), γραμμένη το 1938, με πρότυπο την ομηρική Οδύσσεια, έργο γιγάντιο, αποτελούμενο από 33.333 ανομοιοκατάληκτους, δεκαεπτασύλλαβους ιαμβικούς στίχους, το οποίο επεξεργάστηκε πολλά χρόνια

«Ακριβή πραμάτεια η λευτεριά»μια φράση από το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη από τις Αδελφοφάδες ,μια φράση που ταιριάζει απόλυτα στον χαρακτήρα του

Η ελευθερία ,η Αθανασία  η ύπαρξη του Θεού  είναι οι σκέψεις  και τα ολοκληρωτικά πάθη του

Η  λύτρωση ,η ελπίδα ταυτίζονται με την  ανθρώπινη ελευθερία  την εσωτερική ανεξαρτησία που είναι ο  πολύτιμος καρπός της ζωής

 «Σκοπός μου δεν είναι η ομορφιά, είναι η λύτρωση» αποκαλύπτει ο ίδιος σε μια ραδιοφωνική εκπομπή που έδωσε στις 25/5/1957   λίγο πριν πεθάνει

Στα γραπτά του  το σκοτάδι με το φως συγκρούονται  συνεχώς και εκεί  που ο άνθρωπος επιθυμεί , πρέπει να κάνει το χρέος  του ενώπιον του Θεού που αγαπά και θαυμάζει 

«Τι με ρωτάς για την καρδιά του αμαρτωλού ,εγώ κατέχω την καρδιά του ενάρετου και είναι όλοι οι δαίμονες μέσα»

 Στα βαθιά πιστεύω του αναφέρεται   για τις  αισθήσεις του σώματος μας που  είναι «ο ίδιος ο νους μας» και μέσα στην καρδιά  κρύβεται μια αόρατη παρουσία που πάντα  μας βασανίζει  που πάντα θέλει τον νου …. να νικά

Όμως  ο μεγάλος Νίκος Καζαντζάκης βασανίζεται ακόμα από την ύπαρξη του Θεού ,η προσπάθεια του να συλλάβει  την έννοια του θεού  Η γοητεία  ο δρόμος  οδηγεί  πάντα σε αυτόν

Η αγωνία του φαίνεται διάχυτη  στα έργα του  που τις περισσότερες   φορές  είναι δυσνόητο αφού  για αυτόν είναι μια  δύσκολη πορεία  ολόκληρης ζωής .

Ο αγώνας είναι η ανάβαση ο ανήφορος  και έχει μεγαλύτερη σπουδαιότητα από την ανταμοιβή  Ο αγώνας είναι η μεγάλη νίκη του ανθρώπου

«Να αγαπάς την ευθύνη  να λες εγώ ,εγώ μοναχός μου θα σώσω τον κόσμο Αν χαθεί εγώ θα φταίω» 

Στοχαστής ,οξυδερκής ,οραματιστής  ,άνθρωπος με τολμηρή φαντασία  αλλά και τολμηρό λόγο  απόλυτα  ταυτισμένος με την «αγάπη» Δεν ζυγιάζω, δεν μετρώ ,δεν βολεύομαι Ακολουθώ  το βαθύ μου χτυποκάρδι

Γαλουχημένος  στα άλυτα φιλοσοφικά ερωτήματα   χωρίς φόβο  κάνει πράξη τον λόγο

Ο Μάρκος Αυγέρης(μελετητής) λέει ότι «ο Καζαντζάκης υιοθετεί ιδέες από τα πιο διαφορετικά φιλοσοφικά συστήματα χωρίς να κάνει διάκριση για την καταγωγή και τις βαθιές διαφορές που τις χωρίζουν

Επηρεασμένος  σε όλο το έργο του από τον Σαίξπηρ αφού οι ήρωες του είναι καμωμένοι από την ίδια ουσία με εμάς που τολμούν να φθάσουν στα άκρα….την δύναμη την μοίρα το χρέος

Με τα ταξίδια και τα όνειρα του  πορεύτηκε όλα τα χρόνια της ζωής του

Ταπεινός ,ασυμβίβαστος  ,ανυπότακτος  και «Απροσκύνητος»  όπως ο ίδιος έλεγε μιλά για τις αξίες και τα ιδανικά με ιδιαίτερη γλώσσα

 Με θαρρούν λόγιο, διανοούμενο, γραφιά. Και δεν είμαι τίποτε απ' αυτά. Τα δάχτυλά μου, όταν γράφω, δεν μελανώνουνται, αιματώνουνται

Θαρρώ δεν είμαι παρά τούτο: μια απροσκύνητη ψυχή

-Δεν προσκυνά την ύλη  «Κοινωνικώς δεν υπάρχει πια καμία ηθική  που να στηρίζει τις  σχέσεις των ανθρώπων»

 Ο αγώνας, όπως τον αντιλαμβάνουμαι, δεν είναι απλώς οικονομικός. Η οικονομική χειραφέτηση  είναι μονάχα μέσο για την ψυχική και πνευματική χειραφέτηση του ανθρώπου (ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ )

Ο Καζαντζάκης είναι δεινός γλωσσοπλάστης είναι «λεξιθήρας», «λαϊκός γλωσσολόγος», «γλωσσοποιός», «λεξιδημιουργός» που σχηματίζει «λέξεις και εκφράσεις προσωπικού ύφους» και «γραμματικούς κανόνες ποιητικής γραμματικής».

Οι σχέσεις του  με την Ορθόδοξη Εκκλησία υπήρξαν πολύ άσχημες

Με τα αποσπάσματα από  τον «Καπετάν Μιχάλη» και το έργο του «Τελευταίος πειρασμός» κατηγορήθηκε σαν ιερόσυλος

Ο Καζαντζάκης όμως ποτέ  δεν αφορίστηκε Η Ιερά σύνοδος  τον καταράστηκε και τον αφόρισε και ζήτησε από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα να επικυρώσει την αφορισή του .Ο Πατριάρχης πέταξε την αίτηση σε ένα συρτάρι και ακόμα εκεί είναι .Ποτέ δεν την υπέγραψε .

(Από συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγένιου ,στην Ελένη Κατσουλάκη το  1972 )

-Στα έργα του κύριο λόγο παίζουν οι χαρακτήρες

Στις «αδελφοφάδες»που είναι τοσο επίκαιρο στα δικά μας χρόνια    η καρδιά  του ανθρώπου είναι η  κόλαση ,το σύμπαν ο παράδεισος ,το αίμα ,το μίσος, η  αγάπη  αλλά και ο Θεός  

« Η αγάπη είναι σπαθί Αντρέα μου Ο χριστός άλλο σπαθί δεν είχε και με αυτό κυρίευσε τον κόσμο «»(σελίς 152)

Ανάσταση θα πει «χέρια καθαρά καρδιά καθαρή (187 σελίδα) όπως  και η δική του καθαρή καρδιά  ακουμπούσε  στον ιερό  ορθόδοξο λόγο «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» (Ματθ. Ε΄.)

Στην  ψυχή του γίνονται αλλεπάλληλες  συγκρούσεις που τον κάνουν ακούραστο εργάτη της γραφής

Στην ψυχή του συγκρούεται το καλό με το κακό ,το σκοτάδι με το φως

Προκαλεί  το μυαλό με την ψυχή, τα αντιπαραθέτει και γράφει με το αστείρευτο ταλέντο του αριστουργήματα

 Γνωρίζει  καλά ότι η ανθρώπινη ψυχή  κουρασμένη από την καθημερινότητα λυγά   ,υποκύπτει

Σε όλα τα έργα του  σε όλες τις φράσεις του πολεμά την αδικία ,πολεμά θα έλεγε κανείς  τον ίδιο τον  εαυτό του  και δεν θέλει «νικητή»

Κάμε το χρέος σου  Λέει !!!

 Μάχεται με την πένα  αμέτρητες μέρες και νύχτες  έτσι φθάνει στα βάθη ,τα μύχια της ανθρώπινης ψυχής  διεισδύει  σε απόκρυφα σημεία ,ξεπερνά τις συμβατικότητες δεν φοβάται τον θάνατο  κάνει την υπέρβαση και συζητά όλες τις φορές με τον χρόνο  που θεωρεί  πως είναι πολύ «περιορισμένος»   για να κάνει  τον κύκλο  της ζωής να κάνει τον αγώνα !!!!!!

Για αυτόν η νεότητα είναι παντοτινή  αφού τα «γηρατειά» δεν συμβαδίζουν με τον «πόλεμο» με την ανθρώπινη  μάχη

«Μια αστραπή η ζωή μας ,και όμως προλαβαίνουμε»

Στην αναφορά στον Γκρέκο  …………η πένα του κεντά το αληθινό  όνομα της μητέρας 

Οι ώρες που περνούσα με τη μητέρα μου ήταν γεμάτες μυστήριο…………

«Ποτέ δεν είχα δει τη μητέρα μου να γελάει· χαμογελούσε μόνο, και τα βαθουλά μαύρα μάτια της κοίταζαν τους ανθρώπους γεμάτα υπομονή και καλοσύνη. Πηγαινόρχουνταν σαν πνέμα αγαθό μέσα στο σπίτι, κι όλα τα πρόφταινε ανέκοπα κι αθόρυβα, σα να 'χαν τα χέρια της μιαν καλοπροαίρετη μαγική δύναμη, που κυβερνούσε με καλοσύνη την καθημερινήν  ανάγκη.»

Κανείς δεν γνωρίζει αν στην «ψυχή του»υπήρξε νικητής, και είναι ένα μεγάλο ερώτημα  για τους μελετητές του και τους δεινούς αναγνώστες του

Ο Αλέξης Μινωτής έλεγε για τον Καζαντζάκη  : «Κι αν ακόμη αρνηθείς όλο του το έργο, μένει ο άνθρωπος. Έβαλε τον εαυτό του κάτω, εξήντα χρόνια μοναξιάς, τον έστυψε κι έβγαλε την καλύτερη σταγόνα που έχουμε».

Και το πιο σημαντικό είναι ότι άφησε πίσω του ψήγματα σοφίας «αλήθειες»  ένα μεγάλο έργο  για τους απλούς ανθρώπους που τον αγάπησαν και μαγεύτηκαν από τις φιλοσοφικές του ιδέες

“Είχε τη δύναμη να ζει έξω από τις καταστάσεις που υπήρχαν γύρω του. Έμεινε πάντα αδέσμευτος προς ό,τι οι άνθρωποι ονομάζουν καθήκοντα στους γονείς, στη γυναίκα σου, καθήκοντα στο διπλανό σου... ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ "Από πολύ κοντά" Με ένα ποίημα μου  θέλω να αποχαιρετήσω   τον ελεύθερο από οποιαδήποτε  δέσμευση και υποταγή   Νίκο Καζαντζάκη

ΜΟΙΡΑ

Η μοίρα  πάντα

θα μας καρτερά

και όταν οι ψυχές

θα ταξιδεύουν

σε εκείνη την Άνοιξη

χωρίς σώμα

χωρίς Πατρίδα

μέσα στην φυγή

λυτρωμένες ,τριγυρισμένες

από ξενιτιά  μέσα από

τους νέους βλαστούς ,τους

ροδανθούς και τα ανθισμένα

κλαριά

με φλόγες ανέγγιχτες

στην ομορφιά

θα λυγίσουν  στην παράξενη

γιορτή των χρωμάτων

στα αρώματα των καρπών

θα μεθύσουν

προσμένοντας