"Μουσικά Ταξίδια" από τον Νίκο Ιωαννίδη

FRANCO FAGIOLI – HANDEL ARIAS

Il pomo d’ oro – Zefira Valova

(Deutsche Grammophon – 002894797541 - 2018 – 79΄43΄΄)

Μία ακόμη ηχογράφηση αφιερωμένη σε έναν από τους τρεις βασικούς πυλώνες της μουσικής μπαρόκ, στον «αγαπητό Σάξονα» (“ Il caro sassone”), όπως αποκάλεσαν τον G.F. Handel (1685-1759) οι Ιταλοί της εποχής του;

 Ένας δίσκος με άριες απίστευτης φωνητικής δυσκολίας και ερμηνευτικών απαιτήσεων για  castrati, τους “primi uomini” ή “primi soprani”, τους αδιαμφισβήτητα μεγάλους πρωταγωνιστές του λυρικού θεάτρου του 18^ου αιώνα πάντα θα προκαλεί αίσθηση, όταν η τραγουδιστική δεξιοτεχνία συμβαδίζει με την πλούσια δραματική έκφραση και τη βαθειά γνώση του ερμηνευτικού και, γενικότερα, καλλιτεχνικού πλαισίου της εποχής του συνθέτη τους.

Ο αργεντινός κοντρατενόρος Franco Fagioli, γεννημένος στο San Miguel de Tucumán το 1981, πρωταγωνιστεί εδώ και χρόνια στα λυρικά θέατρα. Μετά το δισκογραφικό του ντεμπούτο  το 2004 με άριες των G.F. Handel και W.A. Mozart (1756-1791), το 2010 τραγούδησε σε cd  καντάτες των Monteverdi, Vivaldi, Handel , Frescobaldi κ.α., και το 2012 ηχογράφησε άριες που ερμήνευσε ο περίφημος castrato τραγουδιστής Caffarelli (1710-1783) (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο  του Gaetano Majorano,  παρμένο – όπως αναφέρουν πηγές - από κάποιον Caffaro , διευθυντή της χορωδίας όπου ο τραγουδιστής μετείχε από μικρό παιδί). Το 2014 απέτισε δισκογραφικά φόρο τιμής στον περίφημο ναπολιτάνο συνθέτη Nicola Porpora (1686-1768), δάσκαλο των Caffarelli και Farinelli (1705-1782) και  το 2016 δισκογράφησε άριες του G. Rossini (1792-1868). Έχει συμμετάσχει σε ηχογραφήσεις έργων των Α. Steffani (1654-1728) (“Stabat Mater” το 2013), Α. Caldara (1670-1736) (“La concordia de’ pianeti” το 2014), J.A. Hasse (1699-1783) (“Siroe, Re di Persia” το 2014), C.W. Gluck (1714-1787) (“Orfeo ed Euridice”  το 2015), L. Vinci (1690-1730) (“Artaserse” το 2012 και “Catone in Utica” το 2015 ), G.B. Pergolesi (1710-1736) (“Adriano in Siria” το 2016),  A. Vivaldi (1675-1741) (“Gloria” το 2018) και G.F. Handel (“Teseo” το 2009, “Berenice” το 2010, “Germanico” το 2011 και “Rodelinda” το 2016).

Σε αυτή την ηχογράφηση ο Fagioli διάλεξε γνωστές , μα και λιγότερο τραγουδισμένες da capo άριες από όπερες του Handel με κριτήριο, όχι τόσο τη δημοφιλία τους, αλλά τη συγκίνηση που του προκαλούν και τη σημασία τους για αυτόν. Άριες τις οποίες ανέδειξαν – όπως μας παραδίδεται από καταγραφές της εποχής -  με τις απίστευτες σε δύναμη, λαμπρότητα  και ευλυγισία φωνές τους, castrati, όπως ο Nicolini, o Senesino, o Caffarelli και ο Carestini.

Οι ήδη αναγνωρισμένες φωνητικές δυνατότητες του αργεντινού κοντρατενόρου σε έκταση, δύναμη και δεξιοτεχνία είναι πανταχού παρούσες σε όλα τα κομμάτια του δίσκου. Όμως αυτό που κάνει ξεχωριστή αυτή τη νέα ηχογράφηση, πέρα από τις εντυπωσιακά τέλεια εκτελεσμένες τρίλιες, είναι η ευαισθησία με την οποία προσεγγίζει τους ρόλους του˙ η πλουσιότατη παλέτα των συναισθημάτων,  την οποία αξιοποιεί για να αποδώσει ερμηνευτικά τον ψυχικό κόσμο κάθε ήρωα, που έχει διαλέξει να ενσαρκώσει τραγουδιστικά.

Το πρόγραμμα του δίσκου αρχίζει με την θεαματική aria di bravura “Agitata da fiere tempeste”, από την όπερα “Oreste”, όπου ο Fagioli επιστρατεύει, με απόλυτη αυτοπεποίθηση, όλη την φωνητική δημιουργικότητά του, όπως και στην άρια “Venti, turbini, prestate” από την όπερα “Rinaldo”. Το ίδιο συμβαίνει και με την άρια “Crude furie” από την όπερα “Serse”,  μία aria di furore, η οποία προσφέρει την ευκαιρία στον κοντρατενόρο να αξιοποιήσει, στην ερμηνεία του, την εντυπωσιακή έκταση της φωνής του.  

Στον ρόλο του Mirtilo από την όπερα “Il pastor fido” και στην άρια “Sento brillar nel sen” η ερμηνεία του Fagioli φαίνεται να ξεχειλίζει από αισιόδοξο πνεύμα και καταλήγει σε μια cadenza, αποδοσμένη με δεξιοτεχνία και ξεχωριστή χάρη. Αντίθετα, στην πιο αργή άρια “Se potessero I sospiri miei” του Tirinto από την όπερα “Imeneo” το τραγούδι του αποκτά έναν ιδιαίτερα γλυκό και εύθραυστο χαρακτήρα, όπως συμβαίνει και στο πλαίσιο της ποιμενικής ατμόσφαιρας της aria di imitazione “Se in fiorito ameno prato” από την περίφημη όπερα  “Giulio Cesare”, όπου το βιολί, και αμέσως μετά η φωνή, μιμείται το κελάιδισμα του πουλιού.

Φυσικά από το πρόγραμμα δεν θα μπορούσε να λείπει και η εξαίσια άρια “Ombra mai fu” -    το αποκαλούμενο και “Largo” του Handel – πάλι από την όπερα  «Ξέρξης».

Στην άρια “Scherza infida in grembo al drudo” από την όπερα Ariodante , ο Fagioli αποδίδει ανάγλυφα όλη την απόγνωση, μα και συνάμα την αποφασιστικότητα για εκδίκηση  του κεντρικού ήρωα Ariodante. Ως Bertarido από την όπερα “Rodelinda, Regina de’ Longobardi” o αργεντινός κοντρατενόρος τραγουδά “Dove sei, amato bene” διαποτίζοντας με περισσή γλυκύτητα και  δραματικότητα την ικεσία του προς την αγαπημένη του.

Όμως η ερμηνευτική κορύφωση του δίσκου αυτού έρχεται στην ιδιαίτερα δημοφιλή άρια “Cara sposa, amante cara” από τον “Rinaldo”, όπου ο Franco Fagioli αξιοποιεί και το τελευταίο απόθεμα των εκφραστικών του μέσων για να αποδώσει τη συναισθηματική απόγνωση και συντριβή του ήρωα. Ένα ξέσπασμα ψυχής και ανθρωπίνου πάθους, όπου και ο πιο αμύητος ακροατής μπορεί να διακρίνει ανάμεσα στις νότες  τα αναφιλητά στο θρήνο του ήρωα. Μία ερμηνεία που θα μπορούσε, χωρίς υπερβολή, να θεωρηθεί σημείο αναφοράς για το μέλλον. Και σε όλα αυτά οι “Il pomo d’ oro” με τη Zefira Valova, στο βιολί και στη διεύθυνση  του συνόλου, να συνοδεύoυν το τραγούδι χωρίς περιττές υπερβολές.

Ακούστε, λοιπόν, αυτό το cd και, αν παραδομένοι στη θεία μουσική του μεγάλου συνθέτη, δείτε λάμψεις στα μάτια σας, μη φοβηθείτε. Έχετε, ήδη, αρχίσει να ταξιδεύετε μέσα στους υπέρλαμπρους, αστραφτερούς ήχους της μουσικής του «αγαπητού Σάξονα». Και σε αυτό το τόσο γοητευτικό ταξίδι πλοηγός σας είναι ο Franco Fagioli με την απαράμιλλη τέχνη του.

                                                                                                             ΝΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ