"Μουσικά Ταξίδια" από τον Νίκο Ιωαννίδη

“ANIME AMANTI” – Roberta Mameli ~ Luca Pianca

(alpha classics 291 - 68΄.16΄΄ - 2017)

Η  τελευταία ηχογράφηση της ρωμαίας σοπράνο Roberta Mameli έρχεται νε καταδείξει ότι μέσα στα πιο απλά εκφραστικά μέσα, όπως η ανθρώπινη φωνή και ένα μουσικό όργανο – στην περίπτωσή μας το 13άχορδο λαούτο – μπορεί να κρύβεται όλη η ομορφιά του κόσμου.

Στην επιλογή των μεγάλων αναγεννησιακών δασκάλων της σύνθεσης, που οι δημιουργοί αυτής της ηχογράφησης επέλεξαν, εξέχουσα θέση δικαιωματικά κατέχει ο Giulio Caccini (1551-1618).

Ο Caccini, μέλος της φλωρεντιανής καμεράτας, ανταποκρινόμενος στην απαίτηση των ανθρώπων της τέχνης της εποχής του για τραγούδι περισσότερο αντιληπτό στους ακροατές και εκφραστικό όλων των συναισθηματικών πτυχών της ανθρώπινης ψυχής, πρότεινε το 1602 με το έργο του “Le nuove musiche” («Οι νέες μουσικές») ένα νέο είδος μονοφωνικού τραγουδιού με συνοδεία οργάνου/ -ων.

 Έτσι  έχουμε τη μετάβαση από την μεσαιωνική πολυφωνία - όπου οι λέξεις συχνά δεν ακούγονταν καθαρά, ώστε να κατανοείται η σημασία τους από τον απλό λαό -  στο σόλο τραγούδι, που ακουγόταν σχεδόν σαν ομιλία σε αρμονικό πλαίσιο. Τώρα πλέον στη μονωδία η λέξη υπερέχει της μουσικής, την ορίζει και, έτσι,  φθάνουμε στη γέννηση της όπερας.

Συνεπώς, είναι πολύ λογικό το πρόγραμμα του δίσκου αυτού να αρχίζει και να τελειώνει με δύο άριες του μεγάλου νεωτεριστή και πρώτου οραματιστή της όπερας, Claudio Monteverdi από την Cremona (1567-1643). Από το “Lamento di Arianna”, απόσπασμα από αδημοσίευτο και χαμένο έργο του, στην όπερα “L’ incoronazione di Poppea” : από τα πρώτα αρμονικά βήματα του λυρικού θεάτρου αποκλειστικά για τις αυλές των αρχόντων στη σφοδρότητα των συγκρουόμενων συναισθημάτων των ηρώων για το ευρύ κοινό της δημόσιας όπερας της Βενετίας.

Ανάμεσά τους έργα του Tarquinio Merula (1595-1665), του Andrea Falconieri (π. 1585-1656), του Sigismondo d’ India (π.1582-1629) και της Barbara Strozzi (1619-1671), συνθέτριας,  τραγουδίστριας και μαθήτριας του Francesco Cavalli (1602-1676).

Χαρά, ευτυχία, γλυκιά προσδοκία αλλά και λύπη, απογοήτευση, πένθος, τραγική απώλεια, παραίτηση: το σύνολο των ανθρωπίνων παθών βρίσκουν εντυπωσιακή εξωτερίκευση  μέσα από τη γυναικεία φωνή, μέσα από την τεχνική αρτιότητα και τη εκφραστική δυναμική της φωνής της Roberta Mameli και την εμπνευσμένη συνοδεία του ελβετού λαουτίστα Luca Pianca για τις «ψυχές των εραστών».

Ακούστε το “Folle é ben che si crede” του Tarquinio Merula. Πόσοι άραγε μεταγενέστεροι και σύγχρονοι τραγουδοποιοί να έχουν «εμπνευστεί» από αυτό το τραγούδι…

Ήταν υπερβολικός ο Frank Zappa, όταν δήλωσε ότι «όλη η καλή μουσική έχει ήδη γραφτεί από ανθρώπους με περούκες»; (“All the good music has already been written by people with wigs and stuff”).

                                                                                            Νίκος Ιωαννίδης