ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: ΤΟΛΜΑ ΝΑ ΕΛΠΙΖΕΙ, ΦΟΒΑΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΥΧΕΙ!!

(Άρθρο της διαδικτυακής ιστοσελίδας «The Economist»)

Μιας και είναι Άγιες Ημέρες, ας ρίξουμε μια ματιά σε ένα κάπως αισιόδοξο άρθρο για την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, το οποίο μάλιστα αναπαράχθηκε από όλα τα ελληνικά ΜΜΕ. Σύμφωνοι, ακόμα είμαστε σε πολύ άσχημο σημείο, η πραγματική οικονομία φυτοζωεί και όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι χάνουν τη δουλειά τους ή αναγκάζονται να εργαστούν με χειρότερους όρους. Σύμφωνα  με το, στα θετικά είναι η μείωση των ελλειμμάτων και η ισοσκέλιση σε πρώτη φάση του εμπορικού ισοζυγίου, ο τουρισμός και οι βελτιώσεις στο δημόσιο. Αντίθετα, στα αρνητικά  η μεγάλη ανεργία, το νομικό πλαίσιο για τις ξένες επενδύσεις και η γραφειοκρατία.

Οι διαμαρτυρόμενοι επέστρεψαν στο Σύνταγμα την πρωτομαγιά του 2013 βάζοντας επιπλέον βάρη στην τρικομματική κυβέρνηση που πασχίζει να απομακρύνει όσο γίνεται τον κίνδυνο για μια ελληνική χρεοκοπία. Αυτός ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός όσο η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Αλλά μήπως τελικά υπάρχουν τα σημάδια ανάκαμψης που τόσο πολύ όλοι οι Έλληνες αναζητούν?

Στο κέντρο της Αθήνας βλέπουμε τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια. Οι συμμετέχοντες στην πορεία είναι λιγότεροι. Αντίθετα, η εμπορική οδός Ερμού παρά το γεγονός ότι έχει κάποια μαγαζιά ξενοίκιαστα παρουσιάζει ικανοποιητική κίνησης. Αρκετά νέα μαγαζιά έχουν ανοίξει στο Κολωνάκι αφού τα ενοίκια μειώθηκαν αρκετά. Σε όλη την επικράτεια η αισιοδοξία έχει αυξηθεί λίγο σε σχέση με το ναδίρ στο οποίο βρισκόταν τον περασμένο Ιούλιο όταν η ελληνική χρεοκοπία ήταν πιθανή. Παρότι η βελτίωση παρουσιάζεται μεταξύ των επιχειρηματιών και όχι μεταξύ των πελατών, σύμφωνα με τον σχετικό δείκτη της ευρωπαϊκής επιτροπής, η αίσθηση των πολιτών για την οικονομία βρίσκεται στα επίπεδα του 2009, πριν ξεκινήσει η κρίση.

Οι τουριστικές κρατήσεις για το φετινό κρίσιμο καλοκαίρι παρουσιάζουν ικανοποιητική αύξηση. Τα έργα στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους που είχαν διακοπεί τα τελευταία δύο χρόνια επανεκκίνησαν τον Απρίλιο. Η ρευστότητα αρχίζει και αποκαθίσταται μιας και η κυβέρνηση άρχισε να εξοφλάει τους πιστωτές της αφού τα χρέη προς ιδιώτες, στα τέλη του προηγούμενου έτους, έφταναν το 4% του ΑΕΠ. Οι τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, που είχαν μειωθεί κατά 37% μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, παρουσιάζουν αύξηση κατά 9% από τότε.

Σύντομα, αναμένεται αντιστροφή του κλίματος. Το ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες από το 2007 και η μείωση δεν έχει τελειώσει. Προβλέπεται ότι φέτος θα συρρικνωθεί κατά 4,4 %  κυρίως λόγω των αυστηρών δημοσιονομικών μέτρων. Αλλά τα μέτρα φαίνεται να αποδίδουν. Το πρωτογενές έλλειμμα της κυβέρνησης (προ τόκων) θα εξαφανιστεί στο τέλος της χρονιάς αφού ήδη έχει πέσει στο 1% επί του ΑΕΠ από το 10,5% που ήταν το 2009. Ο Υπουργός Οικονομικών λέει ότι είναι εφικτό να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4,5% μέχρι το 2016.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει μια μικρή ανάκαμψη της τάξης του 0,6% για το 2014 παρά τη συνέχιση των αυστηρών μέτρων. Πολλά εξαρτώνται από τις τράπεζες. Η ανακεφαλαιοποίηση, που κρίθηκε αναγκαία εξαιτίας των υψηλών απωλειών από το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του χρέους, ολοκληρώνεται με καθυστέρηση. Η παροχή €50 δις από το ταμείο εγγυοδοσίας θα καλύψει τις απώλειες και θα επιτρέψει στις τράπεζες να αντέξουν την πίεση από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που φτάνουν το 25%. Αλλά σύμφωνα με τον Γκίκα Χαρδούβελη, οικονομολόγο που εργάζεται στη Eurobank, οι τράπεζες θα ανοίξουν τη χρηματοδότηση μόλις επιστρέψει η ανάπτυξη.

Οι καταναλωτές δεν κινούνται. Το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 27,2%, το υψηλότερο στην Ευρώπη. Οι μισθοί παρουσιάζουν μείωση κατά 22% (32% για τους νέους εργαζόμενους) και εγκαινιάστηκε το νέο εργασιακό καθεστώς σύμφωνα με το οποίο ο κάθε εργαζόμενος θα μπορεί να διαπραγματευτεί ατομικά με τον εργοδότη του. Η μείωση του εισοδήματος επιδεινώνεται από την αύξηση της φορολογίας που επιβαρύνει κυρίως αυτούς που είναι συνεπής.

Μπορούν άραγε οι εξαγωγές να βοηθήσουν την κατάσταση? Το χαμηλότερο κόστος εργασίας (13% μειωμένο σε σχέση με το 2012), θα βοηθήσει. Περίπου τα 2/3 των απωλειών σε ανταγωνιστικότητα έχουν ανακτηθεί. Αλλά το αποτέλεσμα των εξαγωγών (που ευθύνονται για το μισό του συνολικού εμπορίου στην Ελλάδα) εμποδίζεται από τη γενικευμένη κρίση στην Ευρώπη. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης του ισοζυγίου των εμπορικών συναλλαγών (από έλλειμμα 15% το 2008 σε έλλειμμα 3% το 2012) οφείλεται στη μείωση των εισαγωγών.

Αυτό που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά είναι μια αύξηση των ξένων επενδύσεων. Αλλά η Ελλάδα αποτελεί ακόμα ένα επικίνδυνο μέρος για τους ξένους επενδυτές. Ένα εμπόδιο είναι το ανεπαρκές νομικό σύστημα, που σημαίνει ότι οι επενδυτές μπορεί να αναγκαστούν να συρθούν σε χρονοβόρες δίκες. Η ελληνική γραφειοκρατία είναι ακόμα ένας πονοκέφαλος. Ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, επικεφαλής του Τιτάνα, λέει ότι είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς πόσο ανεπαρκής και δυσκίνητος είναι ο δημόσιος τομέας.

Κάποια στραβά τείνουν να διορθωθούν πάντως. Οι εξαγωγικές διαδικασίες απλουστεύονται, μειώνοντας τον αριθμό των ημερών κατά τον οποίο τα αγαθά παραμένουν στα τελωνεία. Ο χρόνος που χρειάζεται για να εγγραφεί ένα πλοίο έχει μειωθεί από τους 7 μήνες στις 10 ημέρες. Στις 28 Απριλίου η Βουλή ψήφισε την απομάκρυνση 15.000 δημοσίων υπαλλήλων μέχρι το τέλος του 2014, οι οποίο θα αντικατασταθούν από νέους καλύτερα καταρτισμένους.

Στοίχημα αποτελεί και το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων στο οποίο παρατηρούνται συνεχής καθυστερήσεις. Ο αρχικός στόχος των €50 δις έχει μειωθεί κατά πολύ. Η πώληση του μεριδίου του ΟΠΑΠ, ολοκληρώθηκε στη 1 Μαΐου. Από τη στιγμή που αυτή η πώληση θεωρήθηκε ως η απαρχή μιας νέας προσπάθειας, ήταν απογοητευτικό το γεγονός ότι εν τέλει υπήρξε μόλις ένας έγκυρος πλειοδότης.

Η ελληνική οικονομία είναι σε κρίσιμο σημείο. Παρά τις έρευνες που δείχνουν αναζωογόνηση, πολλές επιχειρήσεις παραμένουν σε οριακό σημείο. Πολλοί ανησυχούν ότι η ελληνική κοινωνία στην οποία το 60% των νέων παραμένουν άνεργοι έχει φθάσει σε οριακό σημείο όπου δεν αντέχει περαιτέρω.