Κριτική για το θεατρικό "Αρμαντέιλ" του Γουίλκι Κόλινς (2ος Διαγωνισμός Ελεύθερης Γραφής)

  2η  Συμμετοχή  από τον Θεόδωρο Προπατορίδη

Πριν λίγο καιρό  παρακολούθησα μια παράσταση που μ΄ άφησε άφωνο με την αφηγηματική της δύναμη, τα σκηνοθετικά της ευρήματα, τις μεστές και εξαιρετικά ώριμες ερμηνείες. Το Αρμαντέιλ του Γουίλκι Κόλινς  ήταν ένα μυθιστόρημα-ποταμός το οποίο πρωτοδημοσιεύθηκε σε συνέχειες σε βρετανικό λογοτεχνικό περιοδικό από τον Νοέμβριο του 1864 ως τον Ιούλιο του 1886.Ο Κόλινς θεωρήθηκε για την εποχή του ένας σπουδαίος συγγραφέας ιστοριών μυστηρίου, αγωνίας και σκοτεινών χαρακτήρων που στοίχειωναν τους αναγνώστες του ωστόσο με την πένα του κατάφερε κάτι περισσότερο: κατέδειξε τον βαθύ εσωτερικό διχασμό που υφίσταται στην ανθρώπινη ψυχή. Θα λέγαμε ότι με την αφηγηματική του πλαστικότητα και την λογοτεχνική διορατικότητα ‘’γέννησε’’ την λογοτεχνία αλλά και την κοινωνία του 20^ου αιώνα. Θα πρέπει όμως να δούμε λίγο το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο έγραψε το έργο του. Έζησε την Βικτωριανή εποχή, μια περίοδο μετασχηματισμού της βρετανικής  κοινωνίας. Η αστική τάξη, σε πρωτόλεια κατάσταση έως τότε, άρχισε σιγά-σιγά να αναπτύσσεται και να κυριαρχεί στα πλαίσια της βικτωριανής εποχής. Η γυναίκα από την άλλη άρχισε δειλά-δειλά να αυτονομείται και να χειραφετείται  διεκδικώντας σημαντικό ρόλο στα δημόσια και ιδιωτικά πράγματα. Η εποχή της δυναμικής παρουσίας της σ΄ όλους τους χώρους δραστηριοποίησης της  είχε ήδη ξεκινήσει..Σ΄ αυτό το περιβάλλον ήταν ίσως φυσιολογικό για μερικές γυναίκες ν’ αναπτύσσουν μια σχέση αντιπαλότητας και αντεκδίκησης για όσα είχαν τραβήξει από τους άντρες..Θέλανε ίσως ασυνείδητα να πάρουν την θέση τους και να διεκδικήσουν επάξια τους ρόλους τους..Οι άνθρωποι μάθαιναν σιγά-σιγά να πιστεύουν στην αξία και στην κοινωνικό εκτόπισμα του χρήματος και να προσπαθούν να το κερδίσουν με κάθε τρόπο..Η μάχη γι’ αυτό πέρα απ’ οποιοδήποτε κοινωνικό και ηθικό φραγμό είχε ήδη ξεκινήσει..

Και η παράσταση ανοίγει τα μαγικά φτερά της..Στην αρχή της παράστασης παρακολουθούμε όλους τους πρωταγωνιστές με σκούρα ρούχα να παρατάσσονται στη σκηνή ενώ ο αφηγητής αρχίζει να μας αφηγείται την περίεργη, σχεδόν σουρεαλιστική, ιστορία των δύο πρεσβύτερων Άλαν Αρμαντέιλ ..Μαθαίνουμε για τον φόνο του ενός από τον άλλο και τις ερινύες που κατατρέχουν τον ‘’δολοφόνο’’ μέχρι το τέλος της ζωής του..Προσπαθεί να ξορκίσει αυτό το φοβερό οικογενειακό βάρος  αφήνοντας μια επιστολή στον γιο του και προτρέποντας τον και να συμπεριφερθεί μ΄ ένα ορισμένο τρόπο..Στον φόνο του ενός Άλαν από τον άλλον συμμετέχει μια καταχθόνια και σκοτεινή γυναικεία φιγούρα για την οποία σιγά-σιγά θα μάθουμε πολλά και τρομερά πράγματα..Ο αφηγητής μας μυεί σιγά-σιγά σ΄ ένα κόσμο στριφνό, αλλόκοτο, σκοτεινό  που όμοιο του δεν έχουμε ματαδεί..Και το παραμύθι αρχίζει να ξετυλίγεται..Ο γιος του δολοφονηθέντος  Άλαν, νεαρός επίσης  Άλαν, γνωρίζει μια μέρα στο κτήμα του, σε προάστιο του Λονδίνου , έναν άτολμο και ανασφαλή νεαρό, τον Όζια Μιντγουίτερ, ο οποίος παρόλο που ξέρει το τρομερό μυστικό που τους συνδέει, το αποσιωπά και γίνεται φίλος με τον Άλαν. Κερδίζει την εμπιστοσύνη του και ο Άλαν αποφασίζει να του αναθέσει μέχρι και την διοίκηση του τεράστιου κτήματος το οποίο έχει κληρονομήσει. Παράλληλα όμως στο Λονδίνο παρακολουθούμε την συνομιλία δύο γυναικών: η μία είναι η κυρία Όλντερσο, μια μάλλον γκροτέσκο φιγούρα, η οποία εμπλέκεται σε παράνομες δραστηριότητες και προτρέπει έμμεσα και την φίλη της ν΄ ασχοληθεί με τέτοιες..Η φίλη της βέβαια δεν είναι μια τυχαία γυναίκα, είναι η γενεσιουργός αιτία όλων των εξελίξεων..Την ίδια περίοδο στο κτήμα του Άλαν εγκαθίσταται ένας Συνταγματάρχης με την άρρωστη γυναίκα του και την κόρη του την Γουίλκι, ένα δεκαεφτάχρονο λουλούδι, η οποία χρειάζεται επειγόντως μια γκουβερνάντα..Για το ρόλο αυτό θα προσφερθεί η παράξενη γυναίκα από το Λονδίνο με το κόκκινο σάλι..Και έτσι εμφανίζεται στο κτήμα η παράξενη αυτή γυναίκα με την βαριά, επιβλητική, σχεδόν δαιμονική φιγούρα έτοιμη για όλα..

Η μητέρα του Άλαν πριν πεθάνει εξομολογείται σ΄έναν πιστό της ιερέα τους φόβους της για την μυστήρια αυτή γυναίκα η οποία απειλεί τον γιο της. Ο ιερέας, ο οποίος αργότερα πηγαίνει στο Λονδίνο, ανακαλύπτει την γυναίκα αυτή  αλλά εκείνη μ΄ ένα επιτήδειο τέχνασμα τον ξεγελά και εκείνος θεωρεί ότι είναι μια άλλη..Στο μεταξύ αυτή βρίσκεται ήδη στο κτήμα του Αρμαντέιλ..Ένας πιστός συνεργάτης του Άλαν ωστόσο  διαισθάνεται ότι κάτι τρομερό κρύβεται  πίσω από την γκουβερνάντα  Λύντια Γκουίλτ όπως τελικά λέγεται..Η περίεργη  συμπεριφορά της γεννά τις υποψίες ακόμα και της μικρής Γουίλκι η οποία πηγαίνει ένα γράμμα στην μητέρα της. Αυτή αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο ακόμα και για την κόρη της και βάζει σε εφαρμογή το σχέδιο για να την εκπαραθυρώσουν από το σπίτι τους..Η Λύντια βέβαια με την τρομερή γοητεία της ‘’παίζει’’ συναισθηματικά με τον Άλαν και τον Όζια και καταφέρνει να προσεγγίσει περισσότερο τον δεύτερο τη στιγμή που ο πρώτος αρχίζει να ερωτεύεται τη μικρή Γουίλκι..Ο Όζια με τη πειθώ του πείθει τον φίλο του ότι η Λύντια είναι άμεμπτη και εκείνος σταματά τις έρευνες γι΄ αυτήν..Εκείνη έχει και την βοήθεια του πολύ μεγαλύτερου της κ.  Μπάσγουντ  αλλά ούτε αυτό εμποδίζει την τελική της αποχώρηση από το σπιτικό του Συνταγματάρχη..

Η Λύντια γυρίζει στο Λονδίνο. Ο Όζια παρόλη την αγάπη για τον φίλο του φεύγει και αυτός μακριά του φοβούμενος ότι η παρουσία του κοντά του μπορεί να στοιχίσει ακόμα και την ζωή του..Ένα όνειρο που του είχε αφηγηθεί ο Άλαν παλιότερα είχε ήδη επιτείνει ακόμη περισσότερο τους φόβους και τις ανασφάλειές του..Έτσι λοιπόν ο Όζια και η Λύντια ξαναβρίσκονται στο Λονδίνο..Η Λύντια είναι εμφανώς στεναχωρημένη γιατί δεν κατάφερε να εφαρμόσει το καταχθόνιο σχέδιο της ωστόσο η εκ νέου συνάντηση με τον Μιντγουίτερ ανατρέπει τις εσωτερικές ισορροπίες της..Νιώθει ότι είναι ερωτευμένη μαζί του..Όπως και ο αυτός μαζί της..Όσο αγαπά τον Όζια τόσο μισεί τον Άλαν..Η εσωτερική σύγκρουση μαίνεται άγρια για την δύστυχη Λύντια..Ο διχασμός είναι τρομερός..Η σκηνή με τους ηθοποιούς όλους μαζεμένους να βγάζουν ακατάληπτους ήχους ενώ η Λύντια περπατά νευρικά γύρω-γύρω είναι σχεδόν απόκοσμη..Τελικά υποκύπτει έστω προσωρινά και δέχεται την πρόταση γάμου του Όζια..Εκείνος παράλληλα δέχεται την πρόταση να δουλέψει σαν δημοσιογράφος στη Νάπολι και μετακομίζουν μετά τον γάμο τους εκεί..
Στη Νάπολι ξεκινά για την Λύντια οριστικά  η πορεία προς την άβυσσο..Τον πρώτο καιρό μοιάζουν όλα καλά αλλά η τρομερή αγάπη του Όζια  γι΄ αυτήν την συνθλίβει..Δεν αντέχει τέτοια εκ βάθρων ανατροπή της θεώρησης του κόσμου που έχει οικοδομήσει μέσα της από μικρό παιδί..Η τρομερή μάχη μέσα της ανάμεσα στην κοινωνική ηθική και στις εμμονές της βαίνει κλιμακούμενη υπέρ των δεύτερων..Οι δαίμονες που την βασανίζουν από μικρό κορίτσι δίνουν πάλι έντονα το παρόν..Ο ερχομός του Άλαν στη Νάπολι επιταχύνει τις εξελίξεις..Η Λύντια βρίσκει πάλι τον παλιό της εαυτό..Αφού καταστρώνει το σχέδιό της βρίσκει μια δικαιολογία και γυρίζει στο Λονδίνο. Ο Όζια, πάλι από την αγάπη του γι΄αυτήν, το αποδέχεται..Το σχέδιο της ωστόσο αποτυγχάνει και εκείνη βάζει σ΄εφαρμογή την έσχατη λύση η οποία θα οδηγήσει την τραγωδία στην αναπόφευκτη κάθαρση..Ξέρει ότι τελικά ο Άλαν και ο Όζια θα την ακολουθήσουν και ποντάρει στην τέλεια εφαρμογή του σχεδίου της ωστόσο δεν υπολογίζει κάτι: την αγάπη του Όζια για τον Άλαν και την τελική πράξη αυτοθυσίας στην οποία θα προβεί..Η τελική σκηνή του έργου είναι γεμάτη λυρισμό, ένταση και έκρηξη συναισθημάτων που κυριολεκτικά σε συγκλονίζει και σε μαγεύει..

Ο Χάρης Αττώνης σε τριπλό ρόλο είναι ακριβής, μεθοδικός και πατάει με σιγουριά στην ερμηνεία του.. Ο Φάνης Παυλόπουλος δίνει μια σπαραχτική ερμηνεία στον ρόλο του ηλικιωμένου ερωτευμένου με την Λύντια..Δεν την εγκαταλείπει ποτέ ακόμα και όταν όλα μοιάζουν χαμένα, όταν γνωρίζει ότι δεν μπορεί να περιμένει τίποτα από αυτήν..Η αγάπη στην πιο ανιδιοτελή και ανόθευτη μορφή της..Ο Μάριος Μακρόπουλος, επίσης σε τριπλό ρόλο, είναι στιβαρός, πολυδιάστατος και πειστικός. Έχει πολύ καλή άρθρωση του λόγου και είναι πολύ καλά προετοιμασμένος για τον ρόλο του..Η Ελένη Κάκκαλου είναι πολύ παθιαμένη και δοτική στην ερμηνεία της σαν την μητέρα της μικρής Γουίλκι..Η Σύνθια Μπατσή  ζωγραφίζει στον ρόλο της και δίνει πραγματικά μια υπέροχη ερμηνεία..Η Ζωή Καραβασίλη είναι ιδιαίτερα γοητευτική στον ρόλο της σαν τη μικρή Γουίλκι ωστόσο είναι ιδιαίτερα πειστική και σαν τη μητέρα του Άλαν στην αρχή του έργου.. Ο Λάζαρος Βαρτάνης είναι υπέροχος στο ρόλο του ως Άλαν Αρμαντέιλ. Είναι ένας αέρινος ηθοποιός με φινέτσα, σκηνική άνεση και τεχνική αρτιότητα. Πραγματικά ένα μεγάλο ταλέντο που εντυπωσιάζει με την ταχύτατη ανέλιξη του στον καλλιτεχνικό χώρο..Για την Μαρία Κίτσου τι να πούμε; Μια κορυφαία ιέρεια του θεάτρου δίνει πάλι τα ρέστα της επί σκηνής..Η 34χρονη ηθοποιός που έχει ήδη δώσει μεγάλα δείγματα του ταλέντου της ως Μαρία Πολυδούρη, ως Έλεν στα Ορφανά, όπου και βραβεύθηκε με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη, ως Κασσάνδρα, ως Αγαύη στις Βάκχες  δίνει πάλι ένα ρεσιτάλ ερμηνείας. Όπως έγραψε και ένας φίλος η Μαρία δεν υποδύεται την Λίντα Γκουίλτ, είναι  η Λύντια Γκουίλτ.Με την υπέροχη μελωδική φωνή της και το απέριττο και γεμάτη ερμηνευτική ωριμότητα παίξιμό της πείθει και τον τελευταίο απαιτητικό θεατή..ΜΠΡΑΒΟ ΜΑΡΙΑ! Υποκλινόμαστε στο μεγάλο σου ταλέντο!

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Κ.Ασπιώτης μας εντυπωσιάζει με τα σκηνοθετικά του ευρήματα, τον άψογο συγχρονισμό  των ηθοποιών του, το υπέροχο στήσιμο της παράστασης και την προσοχή στην παραμικρή λεπτομέρεια..Παίρνει από όλους τους ηθοποιούς του το καλύτερο και αυτό σημαίνει ότι ξέρει να ξεκλειδώνει κάθε αναστολή, φόβο, ανησυχία απ’  αυτούς και να τους βοηθάει να μπαίνουν βαθιά στο πετσί του ρόλου τους..Η παράσταση λειτουργεί σε πολλά επίπεδα: αναπαριστά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της αγγλικής κοινωνίας εκείνης της εποχής, τονίζει το όμορφο ειδύλλιο ανάμεσα στον Άλαν και την Γουίλκι, αναδεικνύει την σκοτεινή φιγούρα της Λύντια Γκουίλτ και βέβαια φωτίζει τον αδιέξοδο και τόσο σπαραχτικό έρωτα ανάμεσα στον Όζια και την Λύντια.. Σ΄όλα αυτά ο Κ.Ασπιώτης είναι εξαιρετικός..Νομίζω ότι όπως κάποτε είχε πει ο Κωστής Παλαμάς για τον Άγγελο Σικελιανό, παραμερίστε για να περάσει ο ποιητής έτσι και εμείς (οι ανώνυμοι θεατές) λέμε: παραμερίστε για να περάσει ο σκηνοθέτης..!
Η παράσταση ουσιαστικά δεν έχει σκηνικά όμως τα περίτεχνα κουστούμια των Ηλένια Δουλαδίρη και Παναγιώτη Λαμπριανίδη (κατασκευή από την Δάφνη Τσακότα) την ομορφαίνουν, της δίνουν βάθος, μαζί βέβαια με την ερμηνευτική αρτιότητα των ηθοποιών, και κάνουν όλους μας να φανταζόμαστε ότι υπάρχουν..Δίνουν αέρα στην φαντασία μας..Μπράβο παιδιά! Η μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού δημιουργεί μια καθηλωτική ατμόσφαιρα που σε συγκινεί και σου προξενεί το εύλογο ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα..Τέλος οι φωτισμοί του  Τάκη Λυκοτραφίτη εξυπηρετούν άψογα την μυθοπλαστική εξέλιξη του έργου και φωτίζουν βέβαια και σ΄ ένα βαθμό τις εσωτερικές έριδες των πρωταγωνιστών..!
Η παράσταση είναι μια ολοκληρωμένη θεατρική πρόταση, από τις πληρέστερες που είδαμε φέτος, και δεν πρέπει να τη χάσει κανείς..!

Σας ευχαριστώ πολύ!