Quicksand, της συγγραφέως Malin Persson Giolito και τα γρήγορα αντανακλαστικά του Netflix

Το εργοστάσιο παραγωγής τηλεοπτικών σειρών που λέγεται και Netflix δεν θα μπορούσε να αγνοεί για πολύ καιρό ακόμα την (ίσως) καλύτερη σχολή αστυνομικής λογοτεχνίας παγκοσμίως αυτή τη στιγμή, τη Σουηδική. Έτσι, μόλις μπήκε στα ραντάρ των υπευθύνων το βιβλίο της Malin Persson Giolito με τίτλο «Κινούμενη Άμμος» που κυκλοφόρησε μόλις το 2016 και βραβεύτηκε ως το καλύτερο σουηδικό στο είδος του, ήταν θέμα χρόνου η πρώτη σουηδική παραγωγή του Netflix.

Το βιβλίο διηγείται τη θυελλώδη ιστορία αγάπης δύο νεαρών σουηδών της υψηλής κοινωνίας (ο νεαρός Σεμπάστιαν μάλιστα βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας) που καταλήγουν να μπουκάρουν στη σχολική τους τάξη και να ανοίγουν πυρ κατά των συμμαθητών τους χωρίς προφανή λόγο. Και αν νομίζετε ότι μόλις έκανα spoiler είστε γελασμένοι...έτσι ξεκινάει και το βιβλίο και η σειρά. Αυτό που αναπτύσσεται στις υπόλοιπες σελίδες του είναι οι σκέψεις της Μάγια (το έτερον ήμισυ του Σεμπάστιαν), η οποία μέσα από τη φυλακή και κατά τη διάρκεια μιας επίπονης δίκης, κάνει flashbacks τόσο στη σχέση της με τον Σεμπάστιαν, όσο και στις σχέσεις της με τα υπόλοιπα αγαπημένα πρόσωπα του περίγυρού της, τους γονείς της, την μικρή της αδερφή, την κολλητή της Αμάντα και τον συμμαθητή της (με ρόλο κλειδί στα γεγονότα) Σαμίρ (με τον οποίο η συγγραφέας θίγει και το ζήτημα της μετανάστευσης και πως το αντιμετωπίζει η σουηδική κοινωνία). Μέσα από αυτά τα flashbacks η συγγραφέας αναζητεί τα αίτια που ώθησαν τον Σεμπάστιαν να διαπράξει αυτό το έγκλημα, που του κόστισε την ίδια του τη ζωή αλλά κυρίως τους λόγους που η Μάγια τον ακολουθεί πιστά και δεν μπορεί να απελευθερωθεί από μία σχέση που την έχει αποξενώσει από τους κύκλο της. 

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό. Αποτελεί ένα αστυνομικό – δικαστικό θρίλερ που όμως είναι μοναδικό στο είδος του και δεν ακολουθεί την πεπατημένη (και άκρως επιτυχημένη) συνταγή άλλων Σουηδών συγγραφέων. Κεντρικό πρόσωπο δεν είναι κάποιος ντετέκτιβ ή κάποιος δικηγόρος αλλά ο ίδιος ο θύτης. Τα γεγονότα μας περιγράφονται μέσα από τη δική της ματιά και όχι από κάποιον απλό παρατηρητή. Αυτό έχει ως συνέπεια πολλές φορές να μην υπάρχει απόλυτη συνοχή ή διαύγεια αλλά αυτό το κάνει ακόμα καλύτερο και ρεαλιστικό αφού μιλάμε για τις σκέψεις μιας έφηβης που βρίσκεται στη φυλακή έχοντας συμμετάσχει στη δολοφονία σχεδόν όλου του φιλικού της κύκλου. Ο αναγνώστης μπαίνει διαρκώς στη διαδικασία να αναρωτηθεί αν τελικά η Μάγια είναι ένοχη ή ακόμα ένα θύμα που απλά προσπαθούσε να βγάλει από το σκοτάδι τον μεγαλύτερο έρωτα της ζωής της. Πέρα από το καθαρά αστυνομικό κομμάτι, η Giolito θίγει ακόμα δύο κοινωνικά ζητήματα που προφανώς καίνε τη σουηδική κοινωνία. Το πρώτο είναι το μεταναστευτικό μέσα από τον χαρακτήρα του Σαμίρ. Πώς η σουηδική κοινωνία είτε αντιμετωπίζει τους μετανάστες με μια επίπλαστη καλοσύνη είτε με μια ρατσιστική διάθεση («έρχεστε εδώ και μας παίρνετε τις δουλειές», «γιατί δεν καθόσαστε στις χώρες σας» και τα γνωστά που τα ακούμε και στην Ελλάδα). Μάλιστα όλα αυτά αναπτύσσονται μέσα από έναν δυναμικό εν τέλει χαρακτήρα, που προσπαθεί να ενταχθεί στην κοινωνία (ο καλύτερος μαθητής της τάξης, ο πιο μορφωμένος και ο πιο φτωχός βέβαια). Το δεύτερο ζήτημα είναι η συμπεριφορά της νεολαίας της αστικής, σουηδικής τάξης που έχει λεφτά και τα επενδύει στη διασκέδαση, στα ατελείωτα πάρτι με ναρκωτικά και ποτό και στις εφήμερες σχέσεις. 

Το βασικό πλεονέκτημα της σειράς του Netflix που κυκλοφόρησε το 2019 είναι ότι μένει πιστή στο βιβλίο σε μεγάλο βαθμό. Οι μόνες διαφοροποιήσεις έχουν να κάνουν κυρίως με το γεγονός ότι κάποιοι δευτερεύοντες χαρακτήρες αποκτούν ακόμα μικρότερο ρόλο (χωρίς να επηρεάζεται η σειρά) και με το γεγονός ότι η σειρά προσπαθεί, με τη βοήθεια της σκηνοθεσίας, να μας μεταφέρει ένα επιβλητικό κλίμα στα όρια του noir που υπάρχει μεν και στο βιβλίο αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Η Giolito όταν έγραφε το βιβλίο δεν βασίστηκε στις μεγάλες ανατροπές (άλλωστε κατ’ ουσίαν ξέρουμε πως περίπου έγιναν τα γεγονότα) αλλά στο πώς ένα αστυνομικό (και ευκολόπεπτο συνήθως) μυθιστόρημα μπορεί να εστιάσει κυρίως στον ψυχισμό της ηρωίδας και στα αίτια που έφεραν το έγκλημα. Για να αποτυπωθεί αυτό και στην σειρά απαιτείται εξαιρετική ερμηνεία από την πρωταγωνίστρια...και το πετυχαίνει. Η Hanna Ardehn που υποδύεται τη Μάγια είναι εξαιρετική στο ρόλο της με ιδιαίτερα εκφραστικό πρόσωπο και την απαιτούμενη ένταση στις κινήσεις της. Εξίσου καλοί είναι και οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές (Felix Sandman - Σεμπάστιαν, David Dencik – δικηγόρος κτλ) και καταφέρνουν να μεταφέρουν την ένταση των συναισθημάτων στον θεατή. Το αρνητικό της σειράς είναι ότι κάνει κοιλιά σε μερικά σημεία της (ουσιαστικά από τα 6 επεισόδια έχουμε τα 2 πρώτα και τα 2 τελευταία εξαιρετικά και τα 2 ενδιάμεσα να χάνουν κάπου). Μπορεί να χαρακτηριστεί και αργή στην εξέλιξή της αλλά αυτό μάλλον ήταν αναπόφευκτο αφού όπως προανέφερα το θέμα μας είναι η ψυχολογία της Μάγια και όχι να τρέξουμε τα γεγονότα για να ξεμπερδεύουμε. 

Συνοπτικά, το δίπτυχο βιβλίο – σειρά (που τόσο πολύ παίζει το τελευταίο διάστημα) αξίζει πραγματικά. Μάλιστα επειδή ακριβώς το τέλος δεν είναι τίποτα συγκλονιστικό και ανατρεπτικό, είναι η τέλεια ευκαιρία για μια back to back ενασχόληση αρχικά με το βιβλίο και στη συνέχεια με τη σειρά (δε θα συνιστούσα το ανάποδο γιατί συνήθως δύσκολα ξεκινά κανείς ένα βιβλίο για το οποίο γνωρίζει επακριβώς την υπόθεση). Η Giolito κατάφερε να δώσει μία άλλη διάσταση στην τόσο πλούσια αστυνομική λογοτεχνία της χώρας της...