By Antigoni, www.abouttvseries.gr
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα από τη μεγάλη στη μικρή οθόνη. Ηθοποιοί όπως ο Matthew McConaughey και ο Woody Harrelson απόλαυσαν στιγμές διεθνούς δημοσιότητας μετά την φετινή επιτυχία του True Detective. Ο Steven Soderbergh σκηνοθέτησε μια ολόκληρη σειρά αυτό το καλοκαίρι: το The Knick, που προβλήθηκε από το Cinemax.
Οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ κινηματογράφου και τηλεόρασης σαν να
άρχισαν να γίνονται κάπως δυσδιάκριτες, κι έχει αρχίσει να γίνεται
επιτακτική η ανάγκη της απάντησης στην ερώτηση ποιο μέσον επιτρέπει
περισσότερη καλλιτεχνική ελευθερία, ενώ την ίδια στιγμή να είναι ευρείας
κατανάλωσης.
Είναι δεδομένο ότι αυτή είναι μια
σχετικά πρόσφατη τάση, αλλά δεν είναι σίγουρα πρωτοφανής. Το καμάρι του
αμερικάνικου κινηματογράφου, ο Quentin Tarantino, σκηνοθέτησε ένα επεισόδιο στη σειρά E.R. το 1995 και ένα στη σειρά C.S.I. δέκα χρόνια αργότερα. Ο Martin Scorsese ασχολήθηκε περιστασιακά με ντοκιμαντέρ. Η σταρ του Χόλυγουντ Glenn Close έγινε μεγάλο όνομα στην τηλεόραση με τις σειρές The Shield και Damages. Οι πολυαγαπημένοι Amy Hackerling και Paul Feig επίσης σκηνοθέτησαν κάποια sitcoms πριν απ’ αυτήν την πρόσφατη μόδα.
Το θέμα είναι ότι η τηλεόραση γίνεται
όλο και περισσότερο ένα «όχημα» για να κυνηγήσουν οι ηθοποιοί και οι
σκηνοθέτες τα όνειρά τους εκτός Χόλυγουντ. Ένα μέρος για τον
επαναπροσδιορισμό του McConaughey ως ηθοποιό οφείλεται στο ρόλο του στη
σειρά True Detective των 8 επεισοδίων – ο Rustin Cohle
είναι ένας βαθιά περίπλοκος χαρακτήρας που δεν θα μπορούσαν πολλοί άλλοι
ηθοποιοί να τον υποδυθούν, χωρίς να καταλήξουν σε γελοιότητες ή
κοινοτυπίες.
Ο McConaughey, δεχόμενος την πρόκληση
αυτή, απέδειξε σε όλους (και στο κοινό, αλλά και στον ίδιο του τον
εαυτό) ότι μπορεί να παίξει όποιον ρόλο αποφασίσει ο ίδιος, κι όχι μόνο
τους ρόλους του Δον Ζουάν για τους οποίους ήταν μέχρι τώρα γνωστός. Το
ίδιο ισχύει και για το εγχείρημα του Soderbergh: ενώ έπρεπε μέσα σε δέκα
μόλις επεισόδια να χωρέσει την αστείρευτη δημιουργικότητά του, αυτός
κατάφερε με τον πιο επιτήδειο τρόπο να δημιουργήσει μια ολόκληρη σειρά
και να την εμποτίσει με το δικό του οπτικό ύφος και το επιδέξιο στυλ
του.
Στην πραγματικότητα, η διαχωριστική
γραμμή αυτών των δυο μέσων δεν είναι καθόλου δυσδιάκριτη: η τηλεόραση
δεν είναι καλύτερη απ’ τον κινηματογράφο, ούτε και το αντίστροφο – απλά
μόλις άρχισαν να συμπληρώνουν το ένα το άλλο με έναν τρόπο που δεν είχαν
δοκιμάσει ποτέ πριν.
Ακολουθεί μια λίστα, καθώς και ανάλυση,
κάποιων τηλεοπτικών επεισοδίων που έχουν σκηνοθετηθεί με μεγάλη προσοχή
τα τελευταία χρόνια από σύγχρονους σκηνοθέτες.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτή η λίστα περιέχει γενικές πληροφορίες για την υπόθεση κάθε επεισοδίου, αλλά δεν περιέχει καθόλου spoilers.
10. Πιλότος – Jon Favreau (Revolution, 2012)
Μετά την σκηνοθεσία του σε δυο από τις πρώτες ταινίες της Marvel, το πολύ πετυχημένο αποκλειστικής διάθεσης Avengers και την μεγάλη επιτυχία των box-office Cowboys and Aliens, ο Jon Favreau έκανε ένα διάλειμμα από το Χόλυγουντ κι έφτιαξε τον πιλότο της σειράς Revolution του J.J. Abrams.
Η σειρά είναι δημιουργικά αυθεντική, με παραγωγό τον ιθύνοντα νου του Supernatural, Eric Kripke και πρωταγωνιστή τον Giancarlo Esposito από το Breaking Bad,
στο ρόλο του βασικού κακού / αντι-ήρωα. Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα
μετα-αποκαλυπτικό κόσμο, όπου ξαφνικά σταματάει να υπάρχει ηλεκτρισμός
και η κοινωνία γυρνάει κάποιους αιώνες πίσω. Τα άλογα και οι άμαξες
είναι ο καλύτερος τρόπος για να μετακινηθεί κανείς. Τα όπλα και τα
πυρομαχικά είναι δυσεύρετα κι έτσι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν σπάθες και
τόξα για να πολεμάνε και γενικά για να λύνουν τα όποια προβλήματά τους.
Από άποψη σεναρίου, το πιλοτικό
επεισόδιο είναι γεμάτο με σχήματα λόγου και πολυχρησιμοποιημένα κλισέ
και στηρίζεται σε μια δομή flashback που έχει τις ρίζες της σε μια άλλη
σειρά του J.J. Abrams: το Lost. Το περιβάλλον μετά την αποκάλυψη, τα
συνεχή μυστήρια που παρουσιάζονται (γιατί σταμάτησε ο ηλεκτρισμός;),
ακόμα και οι χαρακτήρες θυμίζουν τη σειρά του 2004.
Παρόλα αυτά, το επεισόδιο έχει κάποια
πράγματα που λειτουργούν υπέρ του. Η σκηνοθεσία του Favreau είναι
εξαιρετική και αποπνέει μια αίσθηση κινηματογράφου που κάνει το θεατή να
το παρακολουθεί για την εξαιρετικής ποιότητας ομορφιά του. Οι
συζητήσεις δεν βασίζονται σε εναλλασσόμενα πλάνα που μοντάρονται μαζί:
τα έντονα χρώματα και οι σκηνές επιστημονικής φαντασίας βοηθούν να
αλλάξει το μετα-αποκαλυπτικό σκοτάδι και η θαμπή αισθητική, που προωθούν
ταινίες όπως οι Mad Max και The Book of Eli.
Παρά τα αφηγηματικά του ψεγάδια, το
πρώτο επεισόδιο του Revolution είναι μια σοβαρή δέσμευση εκ μέρους του
Jon Favreau, ενός σκηνοθέτη που φάνηκε να ντρέπεται κάπως για τις
καλλιτεχνικές του προσπάθειες τα τελευταία χρόνια. Πρωταγωνίστησε και
σκηνοθέτησε στο φετινό Chef, ένα καταπληκτικό δείγμα του κινηματογράφου
indie, που δείχνει πόσο καλά μπορεί να περάσει ένας σκηνοθέτης όταν δεν
περιορίζεται στα στούντιο του Χόλυγουντ. Το Revolution ακυρώθηκε από το
NBC φέτος μετά από δυο σεζόν, παρόλο που ανέβασε σημαντικά την ποιότητά
του όσο πλησίαζε προς το τέλος του.
9. The Train Job – Joss Whedon (Firefly, 2002)
Ο Joss Whedon
είναι ένας καταξιωμένος σκηνοθέτης του Χόλυγουντ, αλλά πέρα απ’ αυτό,
είναι ένα πετυχημένο σύμβολο της ποπ κουλτούρας. Η φήμη του ως γκουρού
και θιασώτη της geek κουλτούρας τον ακολουθεί παντού, όπως το πολεμικό
σφυρί του Θορ, το Μγιόλνιρ, ακολουθεί τον Ασγκάρντιαν κάτοχο-θεό του. Η
δεξιοτεχνία του στο να δημιουργεί περίπλοκους χαρακτήρες και
σκληροτράχηλες ηρωίδες τον μετέτρεψε από έναν απλό σκηνοθέτη του
underground σε έναν λατρεμένο παραγωγό ταινιών.
Με τη Buffy τη Βαμπιροφόνισσα (Buffy the Vampire Slayer)
έκανε το ντεμπούτο του στη συγγραφή σεναρίων, μια ταινία η οποία
αργότερα έγινε επιτυχία στην cult σκηνή και τώρα αποτελεί ένα παγκόσμιο
φαινόμενο στις τηλεοπτικές σειρές. Αργότερα δημιούργησε ακόμα μερικές
σειρές, όπως το Angel και το Dollhouse,
αλλά το Firefly είναι ίσως η σειρά που πραγματικά λατρεύτηκε
περισσότερο, έστω κι αν αυτό έγινε μόνο και μόνο επειδή ακυρώθηκε άδικα
από το Fox μετά από μια μόνο σεζόν. Υπάρχει ένα ονειρεμένο καστ (Nathan Fillion, Morena Baccarin, Adam Baldwin!)
και ένα φανταστικό σκηνικό διαστημικού γουέστερν που επιτρέπει στη
σειρά να διηγείται διαφορετικές ιστορίες, οι οποίες εναλλάσσουν τρόμο,
δράμα και κωμωδία σε αυτό το εξωπραγματικό σκηνικό που λειτουργεί κάπως
σαν ένα αντίστροφο Star Trek.
Το Train Job είναι το δεύτερο επεισόδιο
του Firefly, μια γιγαντιαία επιχείρηση ληστείας τρένου, παρόμοια με
αυτές τις ληστείες για τις οποίες έγιναν γνωστά πολλά ακριβοπληρωμένα
γουέστερν. Η σκηνή της μεγάλης δράσης αυτού του επεισοδίου ακολουθεί το
σκουριασμένο διαστημόπλοιο Serenity και το πλήρωμά του να πετάει στο
πλάι ενός τρένου που κινείται με μεγάλη ταχύτητα. Είναι συναρπαστικό και
λειτουργεί ως μια φανταστική δεύτερη ευκαιρία να γνωρίσουμε τους ήρωες
και τη δυναμική του καθενός, με μια πινελιά χιούμορ που είναι πια γνωστό
ως «γουεντον-ίστικο» (Whedon-esque) για την καυστική του σάτιρα και το
απαράμιλλο στυλ του.
8. Top of the Lake – Jane Campion (Top of the Lake, 2013)
Η βραβευμένη με Όσκαρ Jane Campion
επιστρέφει στην τηλεόραση για πρώτη φορά μετά το An Angel at my Table
του 1990, το οποίο παρόλο που έκανε πρεμιέρα ως ταινία, έγινε τελικά μια
μίνι σειρά τριών επεισοδίων. Γνωστή για τη δουλειά της στο The Piano
του 1993, η Campion φέρνει την ευαισθησία του Twin Peaks του Lynch και
την αλλόκοτη αίσθηση των απομακρυσμένων περιοχών στον εικοστό πρώτο
αιώνα στο περσινό Top of the Lake. Η σειρά είχε αρχικά προγραμματιστεί
ως μίνι σειρά που θα αποτελούνταν από 6 μέρη, αλλά ανανεώθηκε για
δεύτερη σεζόν πριν μερικές εβδομάδες.
Η Campion είναι η μόνη γυναίκα
σκηνοθέτης σ’ αυτή τη λίστα, και η σειρά της λειτουργεί ως αντανάκλαση
του ρόλου των γυναικών σ’ αυτόν τον νέο αιώνα και των πολλών δεινών που
υποφέρουν στα χέρια των αντρών. Το Top of the Lake είναι ένα φεμινιστικό
φιλμ νουάρ που καταγράφει την υπόθεση αναζήτησης ενός αγνοούμενου
κοριτσιού, η οποία μπορεί να είναι και υπόθεση βιασμού παράλληλα, από
μια νεαρή ντετέκτιβ (που την υποδύεται η πολλά υποσχόμενη Elisabeth Moss).
Στη σειρά γνωρίζουμε ένα περίεργο καστ
χαρακτήρων όπως την οικογένεια Mitcham, τους ντόπιους εμπόρους
ναρκωτικών και τους ανεπίσημους αρχηγούς της πόλης και τον διοικητή του
αστυνομικού τμήματος της περιοχής, που τον υποδύεται ο David Wenham
(ναι, ο Faramir απ’ τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών), που είναι ερωτευμένος
με την ηρωίδα που υποδύεται η Moss με έναν περίεργο και λιγάκι
ανατριχιαστικό τρόπο.
Το Top of the Lake φέρνει ξανά μαζί την
Campion και την Holly Hunter, η οποία έχει το ρόλο μιας πνευματικής
γκουρού σε ένα μάλλον εκκεντρικό καταφύγιο γυναικών που τις
κακομεταχειρίζονται οι άντρες τους ή που απλά θέλουν να ξεφύγουν απ’ τη
ζωή τους. Μ’ αυτό τον τρόπο, η σειρά ταιριάζει απόλυτα στο πρότυπο των
γυναικών που προωθεί η σκηνοθέτης – γυναίκες που προσπαθούν να ζήσουν σε
έναν κόσμο που επίκεντρο έχει τους άντρες κι ο οποίος κυβερνιέται από
άντρες.
7. Πιλότος (Μέρος 1 & 2) – J.J. Abrams (Lost, 2004)
Ο Jeffrey Jacob Abrams
είναι εκείνος ο τύπος από τα έργα μυθοπλασίας. Ουσιαστικά έχει βάλει το
χεράκι του σε κάθε είδος έργου επιστημονικής φαντασίας την τελευταία
δεκαετία, είτε αυτό είναι Χολυγουντιανής παραγωγής, όπως το Star Trek, είτε είναι τηλεοπτική σειρά, όπως το Person of Interest ή το Fringe.
Ο σκηνοθέτης ξεκίνησε την καριέρα του ως
συνθέτης και σεναριογράφος σε κάποιες ταινίες της δεκαετίας του 90,
όπως το Regarding Henry και την ταινία καταστροφής Αρμαγεδδών, πριν
αλλάξει πορεία κάπου το 2001, όταν ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής Bad Robot. Από τότε, έχει συνθέσει τα σάουντρακς και έχει κάνει την παραγωγή σε σειρές όπως τις Alias, Alcatraz, Revolution και Almost Human.
Ο Abrams επίσης έγραψε από κοινού και
σκηνοθέτησε το πιλοτικό επεισόδιο για την επιτυχημένη σειρά Lost, ένα
διπλό επεισόδιο που λειτουργεί ως εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς θα
έπρεπε να είναι ένα πρώτο επεισόδιο για την τηλεόραση. Δεν δείχνει απλά
πώς θα μπορούσαν ή πώς θα έπρεπε να είναι τα μελλοντικά επεισόδια της
σειράς – διερευνά τη δυναμική και τις προσωπικότητες των ηρώων με
εξαιρετική μαεστρία, διανθίζοντας την αφήγηση με μικρά μυστήρια προς
εξερεύνηση, κάτι το οποίο είναι το σήμα κατατεθέν του J.J.Abrams.
Ήταν ο πιο ακριβός πιλότος της εποχής
του (έχουν περάσει δέκα χρόνια). Κόστισε μεταξύ 10 και 14 εκατομμυρίων
δολαρίων, εξαιτίας των γυρισμάτων στη Χαβάη και τα ακριβά οπτικά εφέ –η
συντριβή του αεροπλάνου που συμβαίνει στα πρώτα λεπτά. Όταν συνέβη αυτό
ήταν πρωτοφανές: η τηλεόραση ποτέ πριν δεν έμοιαζε τόσο πολύ με τη
μεγάλη οθόνη, όπως τότε. Ο Abrams έφερε στο σαλόνι μας την έξαψη και την
αδρεναλίνη που νιώθει κάποιος που κάθεται στην αίθουσα ενός
κινηματογράφου κι αυτό δημιούργησε μια μήτρα για όποια άλλη τηλεοπτική
σειρά ακολούθησε από κει και πέρα.
Παρόλο που το Lost
είναι πλέον πιο γνωστό για την υπερ-πολύπλοκη μυθοπλασία του, το
πιλοτικό επεισόδιο (και κατά ένα μεγάλο μέρος η πρώτη σεζόν) είχε να
κάνει περισσότερο με την επιβίωση, τις σχέσεις των ηρώων μεταξύ τους και
το φυσικό περιβάλλον που αντιπροσώπευε Το Νησί.
Μέχρι το τέλος του επεισοδίου, όμως, η
σειρά είχε ήδη ξεκινήσει να μπαίνει ένθερμα στην υπερφυσική πλευρά των
πραγμάτων. Η δομή της σειράς με τα flashback ήταν επίσης μια δροσερή
πνοή στο βαρετό τοπίο του τηλεοπτικού δικτύου (οι Sopranos είχαν ήδη
κάνει πρεμιέρα στο HBO), το οποίο συνέχισε τη σειρά μέχρι την 6η του
σεζόν.
Πολλές από τις τηλεοπτικές σειρές με τα
μεγάλα budget που μεταδίδονται τώρα οφείλονται στον πιλότο από το Lost
του Abrams, ένα σπουδαίο δείγμα τηλεοπτικής μυθοπλασίας που αποδεικνύει
την επιδεξιότητα της διερευνητικής ματιάς του σκηνοθέτη.
6. Smoke Gets in Your Eyes – Alan Taylor (Mad Men, 2007)
Ο Alan Taylor ήταν
πάντα κυρίως τηλεοπτικός σκηνοθέτης. Η καριέρα του μετράει σχεδόν 30
χρόνια, με σειρές όπως το Homicide: Η Ζωή στους Δρόμους, το Oz and το
Sex και the City. Οι περισσότερες από τις δουλειές του έγιναν για το HBO,
παρόλο που το πρώτο επεισόδιο του Mad Men, το “Smoke Gets in your
Eyes”, είναι η εξαίρεση στον κανόνα, μιας και ήταν μια παραγωγή του AMC.
Εκτός από την τηλεόραση, έχει επίσης σκηνοθετήσει μεγάλες εμπορικές
επιτυχίες όπως το Thor: Σκοτεινός Κόσμος (The Dark World) της Marvel και
την προσεχή ταινία με τον φριχτό τίτλο Εξολοθρευτής: Η Γένεση
(Terminator: Genisys).
Υιοθετώντας μια στάση χαμαιλέοντα,
προσαρμόζοντας το στυλ του σε όποια σειρά κι αν δουλεύει, ο Taylor έχει
μπορέσει να φτιάξει πολλά υπέροχα επεισόδια, όπως το “Pax Soprana” στους
Sopranos και το “Here Was a Man” στο Deadwood.
Με παρόμοιο τρόπο, το “Smoke Gets in
Your Eyes” λειτουργεί ως μοναδική εγγραφή στο βιογραφικό του Taylor,
παρόλο που είναι μια θολή εικόνα της δουλειάς που έχει κάνει στο
Deadwood ή στο Six Feet Under. Αυτό που είναι εξαιρετικά ιδιαίτερο σ’
αυτό το επεισόδιο είναι ο δεξιοτεχνικός τρόπος με τον οποίο «χτίζει»
έναν πιστευτό κόσμο με πλούσιους και περίπλοκους χαρακτήρες, και μια
συνεχώς προωθητική αφηγηματική δυναμική που παράλληλα επιτρέπει στον
θεατή να βλέπει τις όμορφες λεπτομέρειες και ιδιομορφίες.
Τα περισσότερα κλασικά έργα έχουν μια
συμβολική πρώτη σκηνή που καθορίζει εν συντομία τις συγκρούσεις που θα
φέρει ο χρόνος – ένα ζευγάρι που συζητάει για μια ληστεία σ’ ένα μπαρ,
ένα γιγάντιο διαστημόπλοιο που περνάει από τη σκηνή, ένα μακρινό πλάνο
στο πρόσωπο του Alex DeLarge – κι αυτό είναι που ξεχωρίζει το “Smoke
Gets in Your Eyes” από τις υπόλοιπες δουλειές του Taylor.
Η συζήτηση μεταξύ του Donald Draper,
του κεντρικού ήρωα, και ενός μαύρου υπηρέτη σε ένα, γεμάτο καπνό, καφέ
της υψηλής κοινωνίας, είναι μια φανταστική εισαγωγή στον κόσμο των Mad
Men που αμέσως κάνει τον θεατή να αναρωτηθεί «ποιος είναι αυτός ο
άντρας;» -μια ερώτηση που θα μπορούσε να είναι το επίκεντρο της πρώτης
σεζόν της σειράς.
Δεν είναι καθόλου περίεργο που ο Alan
Taylor κέρδισε μια υποψηφιότητα στην 60στή Απονομή των Βραβείων Έμμυ για
την Καλύτερη Σκηνοθεσία Δραματικής Σειράς.
5. Modern Warfare – Justin Lin (Community, 2010)
Ο Justin Lin
είναι περισσότερο γνωστός για την συνεισφορά του στη σειρά ταινιών Fast
& Furious. Μετά την σκηνοθεσία του αστυνομικού δράματος Better Luck
Tomorrow, στο οποίο πρωταγωνιστούσε ο σταθερός του συνεργάτης Sung Kan,
και τη μεγάλη εμπορική επιτυχία Annapolis, επιλέχθηκε ως επικεφαλής για
την ταινία Tokyo Drift, την πρώτη ταινία με προνόμια αποκλειστικής
διάθεσης. Παρόλο που η ταινία έλαβε αντικρουόμενες κριτικές, σημείωσε
μέτρια οικονομική επιτυχία. Από τότε σκηνοθέτησε κάθε επόμενη ταινία
Fast & Furious, συνδυάζοντας με ευκολία την κωμωδία με το σοβαρό
δράμα και τις γεμάτες δράση σκηνές ληστείας. Πέστε ό,τι θέλετε για την
απλοϊκή νοοτροπία αυτών των ταινιών – ο Lin ξέρει πώς να ευχαριστεί τα
πλήθη.
Το Community, απ’ την
άλλη, είναι μια σειρά που απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό. Μόνιμα στα
πρόθυρα της ακύρωσης, ανανεώνεται για μια ακόμη σεζόν την τελευταία
στιγμή και πάντα κρατάει τους φανατικούς φαν του σε εγρήγορση. Το
ιδιαίτερα κωμικό στυλ της τηλεοπτικής αυτής σειράς βασίζεται σε
ατέλειωτες αναφορές στην ποπ κουλτούρα, κάτι που στην αρχή της μετάδοσής
της είχε απομακρύνει πολλούς τηλεθεατές, αλλά από τότε απόκτησε ένα
τεράστιο διαδικτυακό κοινό.
Μετά από τη σκηνοθεσία μερικών
επεισοδίων, ανατέθηκε στον Lin να αναλάβει το Modern Warfare, το απόγειο
πολλών ιστοριών από την πρώτη σεζόν και το σημείο καμπής της συνολικής
προσέγγισης που είχε η σειρά. Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από έναν
διαγωνισμό πέιντμπολ σ’ ένα πανεπιστήμιο που πάει ξεκαρδιστικά στραβά.
Παράλληλα, με μια εξαιρετική αίσθηση χιούμορ, διευρύνει τον αριθμό των
ιστοριών που θα δείξει η σειρά, όπως και τον τρόπο με τον οποίο
αυτο-σχολιάζεται.
Το επεισόδιο διακωμωδεί αλλά και
αποδίδει φόρο τιμής σε πολλές ταινίες δράσης, όπως το Hard Boiled του
John Woo και τον Εξολοθρευτή του James Cameron. Παραθέτει αυτούσιο ένα
κομμάτι από μια σκηνή της ταινίας The Warriors του 1979 και η αρχική
σκηνή θυμίζει το μετα-αποκαλυπτικό έργο του Danny Boyle, 28 Μέρες Μετά.
Ο Lin δουλεύει τα κλισέ που ακούγονται
σε ταινίες δράσης στο εικοσάλεπτο επεισόδιο σχεδόν αβίαστα και
συμπεριλαμβάνει κάθε διακοπή ή παύση από τα περισσότερα blockbusters του
Χόλυγουντ στη δομή του σεναρίου του, που τροφοδοτείται από τηλεοπτικές
διαφημίσεις. Αλληγορίες που χρησιμοποιούνται σε ταινίες δράσης, όπως οι
Ήρωες Μαζεύονται γύρω από μια Φωτιά Και Μιλάνε για το Μέλλον τους, η
Ανατροπή της Δεύτερης Σκηνής, και οι Πρωταγωνιστές Κάνουν Σεξ Πάντα Όταν
το Περιμένουμε, συμπεριλαμβάνονται και σατιρίζονται, αλλά αυτό δεν
αναιρεί το γεγονός ότι η εξέλιξη του χαρακτήρα της σειράς προχωράει
σημαντικά.
Παρόλα αυτά, το επεισόδιο επέτρεψε στον
Lin να προσαρμόσει τις σκηνοθετικές του ικανότητες σε ένα πιο
περιορισμένο πλαίσιο. Από την πανοραμική θέα στο πανεπιστήμιο και την
εξαιρετική χορογραφία μέχρι το πιστολίδι τύπου «Σημαδεμένου» στη
βιβλιοθήκη ή την βόμβα μπογιάς στην κλιμάκωση του επεισοδίου – και τα
είκοσι λεπτά κατάφεραν να δώσουν την αίσθηση ότι πρόκειται για ένα
καλοκαιρινό blockbuster που στοίχισε ένα εκατομμύριο δολάρια, παρόλο που
το budget ήταν τηλεοπτικό. Κάτι που δεν είναι καθόλου μικρό κατόρθωμα.
Το Modern Warfare δεν μπόρεσε να
κερδίσει καν υποψηφιότητα Καλύτερης Σκηνοθεσίας για τον Lin στα Emmy,
παρά το γεγονός ότι ήταν ίσως το καλύτερο επεισόδιο σε sitcom ολόκληρη
τη χρονιά.
4. Boardwalk Empire – Martin Scorsese (Boardwalk Empire, 2010)
Ο Martin Scorsese
δεν χρειάζεται συστάσεις. Ένας από τους μεγάλους σύγχρονους Αμερικανούς
σκηνοθέτες, επιλέγει προσεκτικά τα έργα του – πολύ περισσότερο από τον
μέσο σκηνοθέτη του Χόλυγουντ. Πολλές από τις ταινίες του επικεντρώνονται
σε γκάνγκστερ και εγκλήματα στις ΗΠΑ, είτε αυτά γίνονται από την
Ιταλική Μαφία, είτε από το Ιρλανδικό Συνδικάτο Εγκλήματος είτε από τις
συμμορίες της Νέας Υόρκης τον 19ο αιώνα.
Αφού απέφυγε αυτό το είδος για κάποια
χρόνια (το The Departed του 2007 είναι μια ταινία με στοιχεία θρίλερ,
πιο σκληρή από τις συνηθισμένες του), ο Scorsese επέστρεψε στις ρίζες
του με το πολυδάπανο (στοίχισε δεκαοχτώ εκατομμύρια δολάρια) Boardwalk
Empire, το ομώνυμο πρώτο επεισόδιο της σειράς.
Πνευματικό παιδί του βραβευμένου με Emmy
Terrence Winter (που επίσης έγραψε το The Wolf of Wall Street), το
Boardwalk Empire είναι μια πολύ ελεύθερη διασκευή του βιβλίου Boardwalk
Empire: Η Γέννηση, η Άνοδος και η Διαφθορά του Atlantic City (The Birth,
High Times και Corruption of Atlantic City). Καταγράφει την άνοδο και
την πτώση πολλών γκάνγκστερ των δεκαετιών του 20 και του 30, όπως οι Al
Capone, Arnold Rothstein, Meyer Lansky Frankie “Lucky” Luciano.
Η ιστορία ξεκινά παρουσιάζοντάς μας
ταυτόχρονα τον Enoch “Nucky” Thompson (που τον παίζει ο εξαιρετικός
καρατερίστας Steve Buscemi), τον διεφθαρμένο υπεύθυνο των οικονομικών
του δήμου που μπλέκεται με το λαθρεμπόριο μετά την ποτοαπαγόρευση, και
τον Jimmy Darmondy, ένα βετεράνο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που θέλει
να πάρει μέρος στις κομπίνες του Nucky – ρόλο που ερμηνεύει ο Michael
Pitt,
Το επεισόδιο είναι μεγάλο και φιλόδοξο:
δεν υπήρχαν πολλά τέτοια το 2010. Οι δραματικές σειρές που δεν εστίαζαν
μόνο στον πρωταγωνιστή ήταν δύσκολο να πουλήσουν στην τηλεόραση, αν και
άκμασαν στο HBO από τότε που έκαναν πρεμιέρα οι Sopranos το 1999. Όταν
έκανε το ντεμπούτο του το Boardwalk Empire θεωρήθηκε η «τελευταία μόδα»:
είχε μια αξιόλογη δημιουργική ομάδα από εξέχοντες ανθρώπους στο χώρο –
τον Scorsese ως παραγωγό και σκηνοθέτη, τον Winter ως επικεφαλή της
συγγραφικής ομάδας και ηθοποιούς όπως τον Steve Buscemi στους
πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Παρά το πλασάρισμα τόσων μεγάλων
ονομάτων, η σειρά δεν απέκτησε ποτέ μεγάλο κοινό, μιας και ο πολύ αργός
ρυθμός της αφήγησης και η εξίσου αργή εξέλιξη της υπόθεσης δεν το
ενθουσίασαν. Τίποτα απ’ αυτά όμως δεν είναι σφάλμα του σκηνοθέτη: το
πιλοτικό επεισόδιο έχει ό,τι είναι σήμα κατατεθέν του Scorsese – η
οξυδερκής ματιά του πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις, τα μουσικά κομμάτια
και τα μοντάζ, οι περίπλοκες κινήσεις της κάμερας και το μαύρο χιούμορ
είναι όλα εκεί.
Το Boardwalk Empire τελείωσε τη διαδρομή
του τον περασμένο μήνα και όλες (και οι 5 σεζόν) βασίζονται στο
πιλοτικό επεισόδιο του Scorsese: η καλλιτεχνική διεύθυνση, παρόλο που
βελτιώθηκε με τον καιρό, είναι ακριβές αντίγραφο της οπτικής αισθητικής
που ο σκηνοθέτης του Ταξιτζή μας έδωσε την πρώτη κιόλας ώρα της σειράς.
Είναι μια εκπληκτική ταινία εποχής που άνετα ταιριάζει στο ρεπερτόριο
του Scorsese.
3. Mizumono – David Slade (Hannibal, 2014)
Το Hannibal
είναι μια αστεία σειρά. Όχι αστεία με την κωμική έννοια φυσικά, αλλά
αστεία επειδή είναι μια από τις πιο φρικιαστικές και ενοχλητικές σειρές
μυθοπλασίας στη τηλεόραση. Το αριστούργημα του Bryan Fuller βρήκε τη βάση του ως συμπαραγωγή μεταξύ των NBC
και Gaumont International, κάτι που το έκανε βιώσιμο σε ό,τι αφορά τον
προϋπολογισμό της, παρά τα χαμηλά νούμερα τηλεθέασης. Παρόλο που δεν
πιάνει μεγάλα νούμερα σε ζωντανή τηλεθέαση, το Hannibal
λατρεύτηκε από μια μερίδα ανθρώπων από την πρώτη στιγμή μετάδοσής του,
μετά τις κριτικές που επευφημούσαν τους ηθοποιούς, την αφήγηση, την
μουσική και την οπτική του.
Ένα μεγάλο μέρος όλων αυτών οφείλεται στο πιλοτικό επεισόδιο που σκηνοθέτησε ο David Slade.
O Slade είναι γνωστός για τη δουλειά του στην «Έκλειψη» από τη σειρά
Twilight, στην οποία δείχνει καθαρά τη ζοφερή και σκοτεινή αισθητική που
κυριαρχεί σε όλα του τα έργα. Σκηνοθέτησε επίσης το 30 Μέρες Νύχτα και
το Στημένο Παιχνίδι (Hard Candy) με την Ellen Page. Παρόλο που κανένα
απ’ αυτά δεν δέχτηκε καλές κριτικές, είναι όλα πολύ όμορφα να τα
παρακολουθείς. Με έντονα κόκκινα χρώματα και κατάμαυρα σενάρια, ο Slade
δημιούργησε το δικό του, αισθητικά ελκυστικό στυλ.
Λειτουργώντας ως διευθυντής παραγωγής
της σειράς, σκηνοθέτησε συνολικά πέντε επεισόδια, αλλά αυτό που
ξεχωρίζει περισσότερο είναι το φινάλε της δεύτερης σεζόν, το Mizumono.
Έχει κάθε οπτική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε στη σειρά και στη συνέχεια
κάποιες άλλες ακόμα. Είναι επίσης γεμάτο δράση με έναν τρόπο που αυτή η
ενδοσκοπική και συχνά φιλοσοφημένη σειρά δεν είναι, και έχει μια
πραγματικά ασύμβατη αφηγηματική δομή. Ο Slade κινεί τα νήματα με τέτοια
μαεστρία και ακρίβεια και δημιουργεί ένα από τα πιο τέλεια και
διασκεδαστικά επεισόδια της τηλεόρασης αυτή τη χρονιά.
Έχοντας επιφορτιστεί με το δύσκολο έργο
του τέλους μιας σεζόν με πολλά αφηγηματικά νήματα και βασικές ιστορίες
ηρώων, το Mizumono δεν δίνει ποτέ την αίσθηση του παραφορτωμένου ή ότι
βιάζεται να φτάσει στην τελική ευθεία. Ξεκινά με ονειρικό ρυθμό,
επιστρέφοντας, με πολύ ορατό τρόπο, στις επιλογές που ο πρωταγωνιστής
είχε κάνει στο παρελθόν. Ο σκηνοθέτης παγιδεύει τον Jack Crawford και
τον Hannibal ως το Καλό και το Κακό με προσεκτική τοποθέτηση της κάμερας
και καλό μοντάζ.
Ο Slade δημιουργεί ένα κρεσέντο,
κρατώντας τους τηλεθεατές σε αγωνία στο πρώτο μισό του επεισοδίου με τον
αργό του ρυθμό και την ανατριχιαστική του μουσική, μόνο και μόνο για να
απελευθερώσει μια ορμή ασυγκράτητης ενέργειας στο δεύτερο μισό. Αυτές
οι στιγμές δράσης και τρόμου έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο εξαιτίας του
τρόπου με τον οποίο είναι δομημένο το επεισόδιο – μοιάζει με γροθιά στο
στομάχι, μόνο δέκα φορές πιο δυνατή. Τα τελευταία μόνο λεπτά έχουν
κάποιες από τις πιο αποτρόπαιες εικόνες που έχει ποτέ παρουσιάσει η
τηλεόραση, με το αίμα να ξεχύνεται από παντού για να δώσουν το σήμα
κατατεθέν του Slade – το έντονο κόκκινο χρώμα.
Ο David Slade είναι μια τέλεια περίπτωση
μελέτης σ’ αυτό το νέο οπτικοακουστικό παράδειγμα, έχοντας ξεκινήσει
την καριέρα του σκηνοθετώντας μουσικά βίντεο πριν μετακομίσει στη μεγάλη
οθόνη. Τώρα περνάει τον περισσότερο χρόνο του στην τηλεόραση: πριν από
το Hannibal και το Breaking Bad, σκηνοθέτησε επίσης τα πιλοτικά
επεισόδια στο Awake, το Crossbones και το προσεχές Powers. Απ’ την άλλη
πλευρά, δεν έχει σκηνοθετήσει καμία ταινία μετά την Έκλειψη του 2010.
Ίσως βρήκε καινούργιο σπιτικό.
2. Blackwater – Neil Marshall (Game of Thrones, 2012)
Το Game of Thrones είναι η σειρά με το μεγαλύτερο προϋπολογισμό στην τηλεόραση αυτή τη στιγμή. Μεταδίδεται από το κανάλι HBO,
ένα καλωδιακό κανάλι που είναι πολύ γνωστό για το πολύ γυμνό, για το
σεξ και τις αιματοχυσίες που επιτρέπει να μεταδίδονται. Προφανώς, το
Game of Thrones δεν ξεφεύγει απ’ αυτό το καθιερωμένο μοτίβο -οι κριτικοί
έχουν επινοήσει μέχρι και τον όρο “sexposition”, μια σύνθετη λέξη από
το “sex” και το “exposition” (έκθεση), όπου χρησιμοποιούν τολμηρές
σεξουαλικές συνευρέσεις για να δώσουν το background των ιστοριών των
ηρώων και της αφήγησης.
Μιας και είναι μια σειρά που
διαδραματίζεται σε μια μεσαιωνική εποχή, τύπου Άρχοντα των Δαχτυλιδιών,
είναι φυσικό να περιμένουμε μάχες και δυνάμεις που συγκρούονται σε μια
μεγάλη εκκαθάριση, αλλά το Game of Thrones, ακόμα και με τον ολοένα
αυξανόμενο προϋπολογισμό, δεν μπορούσε να δείξει κάτι τόσο έντονο μέχρι
το Blackwater, το ένατο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν.
Ακόμα και τότε, οι παραγωγοί της σειράς αποφάσισαν να μην αναπαράγουν
στην τηλεόραση τη Μάχη του Helm Deep από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.
Αντί γι’ αυτό, επέλεξαν να επικεντρώσουν την προσοχή στο πώς βιώνουν τις
καταστάσεις οι στρατιώτες των δυο αντίπαλων στρατών. Μ’ αυτό τον τρόπο,
περιόρισαν τη μάχη σε ένα επίπεδο με το οποίο μπορεί να σχετιστεί ο
θεατής κι έτσι να καταφέρει να συνδεθεί συναισθηματικά και να νιώσει τον
πόνο για τους πολλούς αποτρόπαιους θανάτους που συμβαίνουν στη σκηνή.
Το πιο ιδιότυπο χαρακτηριστικό του
επεισοδίου, όμως, είναι ο τρόπος που περιορίζει την υπόθεση που
διαδραματίζεται σε διάφορες ηπείρους, με περισσότερους από τους πολλούς
κύριους πρωταγωνιστές να μην εμφανίζονται, έτσι ώστε να μπορέσει να
εστιάσει σε όσα συμβαίνουν στο King’s Landing, όπου γίνεται η μάχη. Αυτό
με κανέναν τρόπο δεν μειώνει τη δύναμη του επεισοδίου, αντίθετα το
κάνει ασύγκριτα πιο δυνατό.
Όλα αυτά τα αναφέρω για να πω ότι μεγάλο
μέρος του επίκεντρου της προσοχής και της δυναμικής που έδωσε στους
τηλεθεατές το Blackwater οφείλεται στη σκηνοθεσία του Neil Marshall.
Δεν ήταν η πρώτη επιλογή για να ηγηθεί του επεισοδίου: μια βδομάδα πριν
ξεκινήσουν τα γυρίσματα, ο σκηνοθέτης είχε ένα προσωπικό έκτακτο
περιστατικό και ο Marshall ήρθε να τον αντικαταστήσει. Οι παραγωγοί της
σειράς έκαναν μια έξυπνη επιλογή, αφού βασίστηκαν στη δουλειά που είχε
κάνει ο Marshall στις ταινίες Centurion και Dog Soldiers, δυο ταινίες με
έντονη δράση και περιορισμένο προϋπολογισμό.
Μας έδωσε μια μάχη που θα έκανε τον
Peter Jackson και τον Steven Spielberg της ταινίας Η διάσωση του
Στρατιώτη Ράιαν να χειροκροτήσουν με δέος. Όλα τα χειρίστηκε με
απίστευτη δεξιοτεχνία – από τις μικρές λεπτομέρειες που έδειχναν με
γλαφυρότητα τον πανικό και την σύγχυση του ήρωα, μέχρι την επική μάχη
που έδωσε στο επεισόδιο το όνομά του. Το επεισόδιο δεν φάνηκε ούτε για
μια στιγμή να χάνει τη συνοχή του και εμείς δεν χάσαμε ούτε για μια
στιγμή την αίσθηση του τι διαδραματιζόταν στις οθόνες μας –κάτι που
είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο.
Ακόμα και μέσα στο σκοτάδι της νύχτας,
ποτέ δεν αναρωτηθήκαμε ποιος είναι ποιος, ο φωτισμός ήταν εξαιρετικός
και σίγουρα ο σκηνοθέτης πονοκεφάλιασε αρκετά μέχρι να γυριστούν όλες οι
σκηνές σωστά. Ο Marshall επίσης κατάφερε να δουλέψει πάνω σε σκηνές
γνήσιας, ασυγκράτητης αιματοχυσίας, σαν κι αυτές που έκαναν διάσημες
κάποιες ταινίες, όπως το The Descent (Η Κάθοδος) του 2005.
Ο Neil Marshall επιλέχθηκε να
σκηνοθετήσει και το ένατο επεισόδιο της φετινής τέταρτης σεζόν, που
επίσης επικεντρωνόταν σε μια επική μάχη, που όμως δεν μπόρεσε να φτάσει
την τελειότητα του Blackwater, επειδή του έλειπε ο συναισθηματικός
ρυθμός και η φυσική αλληλεπίδραση των ηρώων που ο Marshall σκηνοθέτησε
με απίστευτη ισορροπία μέσα στις πιο αιματοβαμμένες σκηνές του
επεισοδίου. Ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πώς δεν προτάθηκε καν για το
Emmy Καλύτερης Σκηνοθεσίας.
1. Ozymandias – Rian Johnson (Breaking Bad, 2013)
Η
τηλεόραση είναι το μέσον που ταιριάζει σε ένα συγγραφέα, λένε πολλοί. Ο
τρόπος με τον οποίο μας αφήνει να εξερευνήσουμε τους ήρωες από
επεισόδιο σε επεισόδιο, κάτι που μπορεί να κρατήσει και χρόνια, μας
επιτρέπει να νιώσουμε πιο βαθιά και πιο ολοκληρωμένα τον ψυχισμό τους κι
αυτό είναι αυτό που απολαμβάνουν περισσότερο πολλοί τηλεθεατές και
καλλιτέχνες στην τηλεόραση. Το Breaking Bad είναι το καλύτερο
παράδειγμα, αφού από την αρχή αποτέλεσε μια σειρά μελέτης της ανθρώπινης
ψυχολογίας, που καταγράφει και εξιστορεί τη μεταμόρφωση του
πρωταγωνιστή της «από ιδανικό οικογενειάρχη και καθηγητή σε βαρόνο του
εγκλήματος και των ναρκωτικών».
Προφανώς, μέχρι τώρα, όλοι γνωρίζουν
αυτή την ιδέα, η οποία όμως είναι ακόμα εφαρμόσιμη. Η άνοδος (ή η πτώση)
του Michael Corleone από ήρωα του στρατού σε αρχηγό της μαφίας στο Νονό
είναι η καλύτερη μεταμόρφωση χαρακτήρα που μας έχει χαρίσει ο
κινηματογράφος και σίγουρα η αντίστοιχή της στην τηλεόραση είναι η
μεταμόρφωση του Walter White ως Heisenberg.
Το Ozymandias είναι απλά μια
σπαραξικάρδια, συγκλονιστική στιγμή της τηλεόρασης. Όταν διάβασε το
σενάριο, ο σκηνοθέτης του Pacific Rim, Guillermo del Toro, ήθελε
απελπισμένα να σκηνοθετήσει αυτό το επεισόδιο. Προς μεγάλη του
απογοήτευση, δόθηκε στον Rian Johnson, που λέγεται ότι
είπε στον del Toro «Ναι, λυπάμαι, αλλά εγώ είμαι αυτός που θα κοιμηθεί
με τη βασίλισσα του χορού». Αν σας αρέσει το μαύρο χιούμορ, αυτός είναι ο
καλύτερος τρόπος για να περιγράψει κανείς αυτό που είχε να
σκηνοθετήσει.
Γνωστός για τη δουλειά του στο Looper
του 2012 και έχοντας επιλεγεί για να σκηνοθετήσει το επερχόμενο όγδοο
επεισόδιο του Star Wars, ο Johnson ποτέ δεν απέφυγε τα δύσκολα.
Σκηνοθέτησε επίσης ένα προηγούμενο επεισόδιο στο Breaking Bad, το Fly
από την τρίτη σεζόν, ένα επεισόδιο που προκάλεσε μεγάλη πόλωση.
Στο Ozymandias, δημιουργεί ένα
κλειστοφοβικό περιβάλλον, ακόμα κι όταν οι ήρωες βρίσκονται έξω στο
ύπαιθρο, με σταθερά πλάνα και κοντινά πλάνα που δεν αφήνουν τον
τηλεθεατή να πάρει ανάσα. Μικρές περικοπές στο πανέμορφο σκηνικό για το
οποίο είναι γνωστό το Breaking Bad μας δίνουν χώρο για να αναλογιστούμε
μερικές από τις αποτρόπαιες πράξεις που διαπράττονται μέσα σ’ αυτή την
ώρα, αλλά αποτελούν και μέρος της σκηνοθεσίας του Johnson για να μας
κάνει να υποφέρουμε, δίνοντάς μας απανωτά χτυπήματα.
Η περιβόητη σκηνή με το μαχαίρι στο
επεισόδιο είναι ένα τέλειο παράδειγμα: έχει πολλά οπτικά στοιχεία που
μας γεμίζουν με διαρκή τρόμο και απίστευτα κοντινά πλάνα που μας αφήνουν
με σφιγμένη καρδιά. Θα μπορούσαμε σίγουρα να υποστηρίξουμε ότι είναι
ένα από τα καλύτερα τηλεοπτικά επεισόδια που έγιναν ποτέ εξαιτίας του
υποδειγματικού σεναρίου, αλλά η αλήθεια είναι ότι η χειρουργική ακρίβεια
της σκηνοθεσίας του Johnson δημιούργησε ένα κινηματογραφικό
αριστούργημα τρόμου που μας κάνει να μην μπορούμε να αποστρέψουμε το
βλέμμα μας, ακόμα κι όταν θα έπρεπε.
Βιογραφικό του συγγραφέα του ξένου άρθρου:
Ο João Santos είναι ένας Πορτογάλος φοιτητής που σπουδάζει
κινηματογράφο και ένας επίδοξος σεναριογράφος. Περνάει τον περισσότερό
του χρόνο βλέποντας ταινίες και κάποιες τηλεοπτικές σειρές -μια ένοχη
απόλαυση απ’ την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει, παρόλο που ξέρει ότι την
ίδια στιγμή θα έπρεπε να δουλεύει πάνω στα καταραμένα τα σενάριά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου